Η νέα δέσμη τροπολογιών, που κυκλοφόρησε από την Τσεχία, η οποία ασκεί επί του παρόντος την εξάμηνη εκ περιτροπής προεδρία της ΕΕ, δείχνει μια σημαντική μείωση των ορίων που πρέπει να πληρούνται για την ενεργοποίηση ενός ανώτατου ορίου τιμών στον κύριο κόμβο εμπορίας φυσικού αερίου της Ευρώπης.
Η αναθεωρημένη πρόταση μειώνει σημαντικά την πρώτη ενεργοποίηση: την τιμή του φυσικού αερίου στον κύριο κόμβο εμπορίας φυσικού αερίου της ΕΕ, τον ολλανδικό μηχανισμό μεταφοράς τίτλων (TTF). Το επίπεδο αυτό έχει μειωθεί από 275 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, σε 264 ευρώ σε προηγούμενη διαρροή και τώρα σε 220 ευρώ στο τελευταίο σχέδιο.
Η δεύτερη ενεργοποίηση - ο αριθμός των ημερών που η τιμή υπερβαίνει το επίπεδο του ανώτατου ορίου - έχει επίσης μειωθεί από δύο εβδομάδες σε πέντε ημέρες.
Οι τροποποιήσεις μειώνουν επίσης το όριο του τρίτου σκανδάλου: τη διαφορά μεταξύ της παγκόσμιας τιμής του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) και της τιμής του φυσικού αερίου.
Ακόμη και αν πληρούνται οι άλλες δύο ενεργοποιητικές συνθήκες, το ανώτατο όριο τιμών θα τεθεί σε ισχύ μόνο αν η διαφορά μεταξύ του ολλανδικού TTF και της παγκόσμιας τιμής του LNG είναι μεγαλύτερη από 35 ευρώ, από 58 ευρώ που ήταν στο σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η αρχική πρόταση επικρίθηκε ευρέως από τις πρωτεύουσες της ΕΕ όταν κατατέθηκε τον Νοέμβριο, με την Ισπανίδα υπουργό Περιβάλλοντος Τερέσα Ριμπέρα να την αποκαλεί «απολύτως ανεφάρμοστη, αναποτελεσματική, εκτός στόχου».
Εν τω μεταξύ, ο Τσέχος υπουργός Τζόζεφ Σίκελα δήλωσε στους δημοσιογράφους: «Αρχικά είχαμε πρόβλημα επειδή η Επιτροπή δεν ήταν σε θέση να καταθέσει πρόταση στο τραπέζι. Τώρα έχουμε το αντίθετο πρόβλημα επειδή το έκανε».
Υπάρχουν επίσης κινήσεις από την τσεχική Προεδρία για την εισαγωγή πιο δυναμικών στοιχείων στην πρόταση της Επιτροπής. Στην τελευταία αναθεώρηση γίνεται λόγος για ένα «δυναμικό» ανώτατο όριο αντί για ένα σταθερό.
Οι συζητήσεις σχετικά με το ανώτατο όριο τιμών φυσικού αερίου παραμένουν δύσκολες, με τις χώρες της ΕΕ να έχουν παγιωθεί στις θέσεις τους.
Το στρατόπεδο που είναι πιο ανυποχώρητο για την εφαρμογή ενός ανώτατου ορίου φαίνεται να αναπτύσσεται από τους «φανατικούς τέσσερις» που περιλαμβάνουν το Βέλγιο, την Ιταλία, την Πολωνία και την Ελλάδα. Περιλαμβάνει πλέον και τη Σλοβενία με τη Μάλτα και τη Λιθουανία να δείχνουν επίσης υποστήριξη, όπως αντιλαμβάνεται η EURACTIV.
Την περασμένη εβδομάδα, το Βέλγιο, η Ιταλία, η Πολωνία, η Ελλάδα και η Σλοβενία κατέθεσαν ένα non paper με πρόταση για ένα διαφορετικό ανώτατο όριο τιμών φυσικού αερίου για το ολλανδικό TTF, το οποίο θα ισχύει μόνιμα από την 1η Ιανουαρίου 2023 χωρίς πρόσθετες ενεργοποιήσεις.
Το επίπεδο του ανώτατου ορίου θα ήταν είτε σταθερό στα 160 €/MWh είτε θα καθοριζόταν κάθε μήνα με βάση άλλα διεθνή σημεία αναφοράς φυσικού αερίου. Τα άλλα χρηματιστήρια φυσικού αερίου της ΕΕ θα συνδέονται με αυτό και θα επιτρέπεται μια διακύμανση 5% ώστε να διατηρείται ένα σήμα τιμών για τις ροές εντός της ΕΕ.
Ο μηχανισμός θα διέπεται από ένα σύστημα «φωτεινών σηματοδοτών», σύμφωνα με το οποίο θα λειτουργεί σε κανονικές συνθήκες, θα έχει «διακριτική ευχέρεια» όταν επιτευχθούν ορισμένα κατώτατα όρια που σχετίζονται με τις παραδόσεις φυσικού αερίου και την ασφάλεια του εφοδιασμού και θα καταργείται αυτόματα σε περίπτωση επιδείνωσης των συνθηκών αυτών.
Το ανώτατο όριο θα κάλυπτε επίσης όλες τις μελλοντικές συναλλαγές και όχι μόνο τα προϊόντα του μήνα, όπως κάνει η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Σύμφωνα με έναν αξιωματούχο της ΕΕ, τα προϊόντα που είναι προγραμματισμένα για τον επόμενο μήνα αντιπροσωπεύουν «περίπου το 22%» των συναλλαγών στο ολλανδικό TTF. Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ άφησε εκτός τις συναλλαγές spot και day-ahead για να μην θέσει σε κίνδυνο τη ρευστότητα στις βραχυπρόθεσμες αγορές και την ασφάλεια του εφοδιασμού. Η εξωχρηματιστηριακή διαπραγμάτευση έμεινε επίσης εκτός, καθώς δεν μπορεί να παρακολουθείται εύκολα και θα μπορούσε να λειτουργήσει ως βαλβίδα ασφαλείας.
Στην πρόταση των πέντε χωρών, το σκεπτικό για τη συμπερίληψη όλων των μελλοντικών συναλλαγών είναι να περιοριστεί το αρμπιτράζ, να διασφαλιστεί η ίδια μεταχείριση των συμβολαίων με διαφορετικούς δείκτες και να επιτραπούν οι ενδοημερήσιες συναλλαγές πάνω από το ανώτατο όριο ως βαλβίδα ασφαλείας.
Ωστόσο, δεν είναι όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ βέβαια για την εφαρμογή ενός τέτοιου ανώτατου ορίου. Χώρες όπως η Ολλανδία, η Αυστρία και η Γερμανία είναι πιο επιφυλακτικές.
Η Ολλανδία υπήρξε ιδιαίτερα εκδηλωτική, με τον Ολλανδό υπουργό Ρομπ Γέτεν να χαρακτηρίζει την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εσφαλμένη και να προειδοποιεί ότι υπάρχει «μεγάλος κίνδυνος να πληγεί η ενεργειακή ασφάλεια του εφοδιασμού, αλλά και η σταθερότητα των χρηματοπιστωτικών αγορών».
Σύμφωνα με έγγραφο που κυκλοφόρησε από τη Χάγη την Παρασκευή (2 Δεκεμβρίου), «η τρέχουσα πρόταση της Επιτροπής έχει πολλά μειονεκτήματα: ένα ανώτατο όριο που θα ισχύει για όλους τους αγοραστές οριζόντια θα αναστατώσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές (χρηματιστήρια/αγορές παραγώγων), ενέχει σοβαρό κίνδυνο για την ασφάλεια του εφοδιασμού και θα μπορούσε να παρακαμφθεί μέσω της χρήσης εξωχρηματιστηριακών ή ξένων πλατφορμών».
Το έγγραφο προτείνει ένα άλλο μέτρο για τον περιορισμό των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου. Προτείνει ένα χαμηλό, δυναμικό ανώτατο όριο τιμών για την πλήρωση των αποθηκών φυσικού αερίου, ώστε να αποτραπεί αυτό που αποκαλεί «αναίσθητους στην τιμή» Ευρωπαίους αγοραστές, όπως αυτοί που υποστηρίζονται από κυβερνήσεις ή είναι νομικά υποχρεωμένοι να αγοράζουν φυσικό αέριο, από το να ωθήσουν την τιμή προς τα πάνω.
Η αγορά φυσικού αερίου για αποθήκευση πραγματοποιείται συνήθως σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα και είναι «τέτοιου μεγέθους» που μπορεί να επηρεάσει ή και να καθορίσει την τιμή, ιδίως όταν κάποιοι έχουν «σχεδόν απεριόριστους» πόρους για να αγοράσουν προμήθειες, εξηγεί το έγγραφο.
Υποστηρίζει ότι μία από τις κύριες αιτίες για την κορύφωση της τιμής του φυσικού αερίου τον Αύγουστο ήταν ότι αυτοί οι «μη ευαίσθητοι στην τιμή» αγοραστές προκάλεσαν την εκτίναξη της τιμής.
Ως εκ τούτου, προτείνει ένα ανώτατο όριο που μπορεί να εφαρμόζεται όλο το χρόνο στις αγορές και τις μελλοντικές συναλλαγές των μη ευαίσθητων στην τιμή παικτών. Θα είναι ευρύτερο σε πεδίο εφαρμογής και χαμηλότερο από την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Θα έχει επίσης ένα δυναμικό στοιχείο και θα επανεξετάζεται κάθε μήνα, ώστε να διασφαλίζεται ότι η προσφορά φτάνει σε όλη την Ευρώπη και ότι υπάρχει επαρκής πλήρωση για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ για την αποθήκευση φυσικού αερίου.
Παράλληλα, δεν θα παρεμποδίζει τις χρηματοπιστωτικές αγορές ή τη ρευστότητα της αγοράς, θα εφαρμόζεται σε όλα τα τμήματα της αγοράς και θα μειώσει τις τιμές, σύμφωνα με το έγγραφο.
Οι εκπρόσωποι των χωρών της ΕΕ θα συζητήσουν τη νέα αναθεώρηση της πρότασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ανώτατο όριο τιμών στη συνάντησή τους την Τετάρτη και ξανά το Σάββατο, πριν από την έκτακτη συνεδρίασή τους την Τρίτη (13 Δεκεμβρίου), όπου η τσεχική προεδρία επιθυμεί να καταλήξει σε τελική συμφωνία.
