Οι ρήτρες υποχρεωτικής αγοράς ανεξαρτήτως παραλαβής (take or pay) είναι συνήθεις σε μακροχρόνιες συμβάσεις προμήθειας στον τομέα της ενέργειας, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα τις συμβάσεις πώλησης φυσικού αερίου μεταξύ ενός προμηθευτή και των πελατών του. Οι ρήτρες «take or pay» προβλέπουν ότι ο πελάτης - αγοραστής ενός προμηθευτή – πωλητή είναι υποχρεωμένος να καταβάλει το τίμημα που αντιστοιχεί σε συγκεκριμένες συμφωνημένες ποσότητες φυσικού αερίου και να παραλάβει τις προσυμφωνημένες ποσότητες είτε να καταβάλει το τίμημα ανεξαρτήτως παραλαβής. Από την πλευρά του ο πωλητής δεσμεύεται προς τον αγοραστή να έχει διαθέσιμη την συμφωνημένη ποσότητα φυσικού αερίου.
Η ΔΕΠΑ Εμπορίας διαθέτει σύμβαση με την Gazprom που λήγει το 2026 για ποσότητες φυσικού αερίου 2 δισ. κ.μ. ετησίως ή 22 TWH, με ρήτρα take or pay για ελάχιστη ποσότητα απορρόφησης 17 ΤWH ετησίως. Δηλαδή θα τις πληρώσει, είτε τις παραλάβει είτε όχι.
Αντικείμενο των πολύμηνων διαπραγματεύσεων είναι οι ρήτρες take or pay, το κόστος των οποίων συνολικά για τη διετία 2021-2022 ανέρχεται για τη ΔΕΠΑ περίπου στα 400 εκατ. ευρώ, αλλά και η τιμή προμήθειας φυσικού αερίου, η οποία μετά την τελευταία αναθεώρηση της σύμβασης το 2021 είναι συνδεδεμένη σε ποσοστό 80% με την τιμή αερίου στο TTF της Ολλανδίας και 20% με την τιμή του πετρελαίου.
Ο Κωνσταντίνος Ξιφαράς , ο Διευθύνων Σύμβουλος της Δημόσιας Επιχείρησης Αερίου έχει επικριθεί για τους λάθος χειρισμούς του σε αυτές τις συμβάσεις, οι οποίοι δέσμευσαν την ελληνική πλευρά σε υψηλά και ανελαστικά κόστη.
Έτσι, φθάσαμε στο σήμερα με τη ΔΕΠΑ Εμπορία να μην αναγνωρίζει την ενεργοποίηση της ρήτρας take or pay και έχει να φέρεται να έχει ξεκαθαρίσει στους Ρώσους συνομιλητές της ότι δεν είναι διατεθειμένη να πληρώσει τα 400 εκατ. ευρώ, υποστηρίζοντας πως η μη απορρόφηση των ελάχιστων συμβατικών ποσοτήτων αερίου οφείλεται στην αθέτηση από την πλευρά της Gazprom ενός σημαντικού όρου της σύμβασης, που είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΠΑ στην εσωτερική αγορά. Σε κάθε περίπτωση, η κατάληξη των διαπραγματεύσεων με την Gazprom θα κρίνει και τα επόμενα βήματα αναδιάρθρωσης της ΔΕΠΑ.
