Τρεις εβδομάδες μετά τις εξαγγελίες της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, για απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού πετρελαίου έως το τέλος του έτους, ήρθε τελικά χθες η απόφαση. Είναι προφανώς το αποτέλεσμα ενός συμβιβασμού, όπως πάντα συμβαίνει στις Βρυξέλλες, μετά από εξουθενωτικές διαπραγματεύσεις των Κρατών Μελών.

Απαγορεύεται λοιπόν το ρωσικό πετρέλαιο που φθάνει με δεξαμενόπλοια μέχρι το τέλος του έτους, αλλά επιτρέπονται οι εισαγωγές μέσω αγωγών. Η σημασία αυτού του εμπάργκο καταδεικνύεται και από τους αριθμούς. Οι χώρες της ΕΕ πληρώνουν στη Ρωσία περισσότερα από 500 εκατομμύρια δολάρια την ημέρα για πετρέλαιο. Τα 2/3 του ρωσικού πετρελαίου που εισάγεται από την ΕΕ προέρχονται από δεξαμενόπλοια και το 1/3 από τον αγωγό Druzhba. Ως εκ τούτου, το εμπάργκο στις εισαγωγές πετρελαίου μέσω θαλάσσης θα ισχύει για τα 2/3 του συνόλου του πετρελαίου που εισάγεται από τη Ρωσία.

Το εμπάργκο θα καλύπτει το 90% όλων των εισαγωγών από τη Ρωσία, εφόσον η Πολωνία και η Γερμανία, που είναι επίσης συνδεδεμένες με τον αγωγό, σταματήσουν να τον χρησιμοποιούν μέχρι το τέλος του έτους. Το υπόλοιπο 10% θα εξαιρεθεί προσωρινά από το εμπάργκο, επιτρέποντας με αυτό τον τρόπο σε Ουγγαρία, Σλοβακία και Τσεχία να συνεχίσουν να προμηθεύονται ρωσικό πετρέλαιο μέσω του αγωγού (που σημαίνει «φιλία» στα ρωσικά). Οι χώρες αυτές είναι περίκλειστες, δεν διαθέτουν θαλάσσιους λιμένες — για να παραλάβουν πετρέλαιο με δεξαμενόπλοιο — με αποτέλεσμα, η αναδιοργάνωση του εφοδιασμού τους να είναι πολύ πιο δύσκολη.

Αυτή η εξαίρεση του αγωγού Druzhba ήταν το κλειδί για να αρθεί το βέτο της Βουδαπέστης, που εμπόδιζε για αρκετές εβδομάδες την εφαρμογή του 6ου πακέτου κυρώσεων της ΕΕ κατά της Ρωσίας. Ποιος είναι όμως ο αγωγός που δημιούργησε τόση ένταση όλο αυτό το διάστημα; Ο αγωγός Druzhba μήκους 5.000 χιλιομέτρων, σχεδιάστηκε από τους σοβιετικούς ηγέτες το 1958 για να τροφοδοτούνται οι χώρες της Σοβιετικής Ένωσης που ανήκαν στο κομμουνιστικό μπλοκ και ξεκίνησε τη λειτουργία του το1964. Μέχρι πρόσφατα, ο αγωγός της «Φιλίας» μετέφερε σχεδόν 1 εκατομμύριο βαρέλια πετρελαίου την ημέρα από την κεντρική Ρωσία σε περισσότερα από δώδεκα ευρωπαϊκά διυλιστήρια.

Η οριστική συμφωνία για το εμπάργκο στο ρωσικό πετρέλαιο και το 6ο πακέτο κυρώσεων αναμένεται να εγκριθεί εντός της εβδομάδας από τους μόνιμους αντιπροσώπους των κρατών-μελών και να υιοθετηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Όπως αναμένονταν, άμεση ήταν η αντίδραση της Ρωσίας. Ο Ρώσος πρεσβευτής Μιχαήλ Ουλιάνοφ, δήλωσε ότι η χώρα του θα βρει άλλους πελάτες για το πετρέλαιό της και απειλεί ότι η Μόσχα μπορεί να μην περιμένει έως το τέλος του έτους και να κλείσει νωρίτερα τις στρόφιγγες προς την Ευρώπη. Επιπλέον, ήδη από χθες οι αγορές δείχνουν τα δόντια τους, με νέες αυξήσεις στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα τη συνέχεια των ανατιμήσεων στην τιμή της αντλίας για τη βενζίνη στο επόμενο διάστημα στην ελληνική αγορά.

Με δεδομένο μάλιστα ότι δεν υπήρξαν αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για μέτρα ελέγχου των τιμών, η προσπάθεια πρέπει να μεταφερθεί με ταχύτητα στη θωράκιση του εσωτερικού της χώρας μας. Είναι αναγκαία η άμεση ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου αντιμετώπισης των απειλούμενων ραγδαίων ανατιμήσεων, ειδικά στα καύσιμα. Στα άμεσα απαραίτητα ειδικά μέτρα προστασίας πολιτών και επιχειρήσεων πρέπει να περιλαμβάνονται η ενεργοποίηση της Επιτροπής Ανταγωνισμού και η μείωση φορολογίας στα καύσιμα. Στις μεσοπρόθεσμες στρατηγικές, η χώρα πρέπει να εκμεταλλευτεί τις ισχυρές συμμαχίες εντός της ΕΕ, ιδίως με τις χώρες της Μεσογείου, με σκοπό να συντονιστούν οι κινήσεις και να αυξηθεί η παραγωγή βενζίνης στα διυλιστήρια της Μεσογείου και οι εισαγωγές βενζίνης από την παγκόσμια αγορά.

Με την καλοκαιρινή περίοδο να ξεκινάει, χρόνος για καθυστέρηση δεν υπάρχει.

(Ο Χάρης Δούκας είναι Αν. Καθηγητής ΕΜΠ, Γραμματέας Τομέα Ενέργειας ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής)