Είναι δύσκολο να κατανοήσει κάποιος ποια ακριβώς είναι η στρατηγική της Λευκωσίας για την επίλυση του Κυπριακού σε μια στιγμή που υποτίθεται καταβάλλονται προσπάθειες για την επανεκκίνηση της διαδικασίας, με την ειδική εκπρόσωπο του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Χελκίν Γκουαγιάρ, πρώην υπουργό Εξωτερικών της Κολομβίας, να διεξάγει συνομιλίες για αναζήτηση «κοινού εδάφους» σε Αθήνα, Λευκωσία, Άγκυρα, Βρυξέλλες. Το περασμένο Σάββατο έγινε άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Gymnih) με ένα κύριο θέμα στην ατζέντα, τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας. Ο Ύπατος Εκπρόσωπος Ζ. Μπορέλ πρότεινε να προσκληθεί στη συνάντηση αυτή και ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χ. Φιντάν. Αλλά η Λευκωσία μπλοκάρισε την πρόσκληση. Εάν αυτό δεν είναι «πυροβολισμός στα πόδια», τι είναι; Ενώ η Κύπρος θα έπρεπε να είναι η χώρα που θα πίεζε για την πρόσκληση προκειμένου ο Φιντάν «να τα ακούσει» και να δέσει η Τουρκία με τις ενωσιακές υποχρεώσεις, έκανε ακριβώς το αντίθετο. Αυτό σημαίνει αδυναμία κατανόησης ότι η βαθύτερη προσέγγιση ΕΕ – Τουρκίας αποτελεί μια απαραίτητη προϋπόθεση για την επίλυση του Κυπριακού προβλήματος. Αδυναμία δημιουργικής αξιοποίησης της Ένωσης ως «καταλύτη επίλυσης» όπως είχε σχεδιασθεί από τους αρχιτέκτονες της (Κ. Σημίτης, Θ. Πάγκαλος, Γ. Κρανιδιώτης, κ.α). Παρά ταύτα, το άτυπο Συμβούλιο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Τουρκία είναι «ένας όλο και πιο σημαντικός, απαραίτητος εταίρος για την Ένωση» και οι σχέσεις μαζί της θα πρέπει να ενισχυθούν «λαμβάνοντας υπόψη και το κυπριακό».

Η εκπρόσωπος του ΓΓ ΟΗΕ φαίνεται επίσης να αποδίδει ιδιαίτερη σημασία στο ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης όχι τόσο ως συντελεστή στη διαπραγμάτευση (που η Τουρκία δεν δέχεται) αλλά ως πλαίσιο για τον εξευρωπαϊσμό των σχέσεων μεταξύ των ενδιαφερομένων μερών, της κοινωνίας των πολιτών στο νησί και ειδικότερα τον εξευρωπαϊσμό της Βόρειας Κύπρου, πράγμα όμως που ως φαίνεται δυσκολεύεται να κατανοήσει η Λευκωσία. Καθώς με διάφορες κινήσεις της τείνει να σπρώχνει την άλλη πλευρά περισσότερο προς την Τουρκία παρά την σέρνει προς την Ευρώπη. Η σημασία που αποδίδει η Χελκίν Γκουαγιάρ στην κοινωνία των πολιτών και στον εξευρωπαϊσμό σημαίνει ότι θέλει να επιχειρήσει μια νέα προσέγγιση για την επίλυση του χρονίζοντος προβλήματος, πενήντα χρόνια μετά την εισβολή και κατοχή, είκοσι μετά την ένταξη στην Ένωση και την απόρριψη του σχεδίου Αννάν. Η νέα αυτή προσέγγιση κρατά όλα τα χρήσιμα στοιχεία των προηγούμενων διαπραγματεύσεων (πακέτο Γκουτέρες, κλπ.) αλλά αναζητεί το κοινό έδαφος επίλυσης και της διαδικασίας πάνω στην ιδιοκτησία της κοινωνίας των πολιτών και των δύο κοινοτήτων. Η εμπειρία της από την επίλυση της αιματηρής σύγκρουσης στην πατρίδα της, την Κολομβία, της επιτρέπει να πειραματισθεί με μια νέα μεθοδολογία.

Η Λευκωσία έχει την ευθύνη να συμπράξει ενεργά και με out of the box προσέγγιση στην προσπάθεια αυτή με ένα κύριο σημείο αναφοράς, τον εξευρωπαϊσμό. Η εξομάλυνση των Ελληνοτουρκικών σχέσεων αντιπροσωπεύει μια ευεργετική εξέλιξη στην προοπτική επίλυσης του Κυπριακού. Η βελτίωση των Ευρω-Τουρκικών σχέσεων θα μπορούσε να αποτελέσει την πρόσθετη σημαντική παράμετρο. Αρκεί να το κατανοήσει και η Λευκωσία.

(Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ. Τελευταίο βιβλίο του «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030. Οι Προκλήσεις Τουρκίας και Ευρώπης» (Εκδόσεις Παπαζήση)- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Τα Νέα")