Η συγκυρία

Χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν πέντε χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τη Νέα Δημοκρατία για να καταγραφούν οι πρώτες κοινωνικές διαμαρτυρίες μεγάλης κλίμακας, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Αλλά και πάλι οι διαμαρτυρίες αυτές δεν φαίνεται προς το παρόν να επηρεάζουν τους πολιτικούς συσχετισμούς. Η κεντρική πολιτική σκηνή της χώρας λειτουργεί πολλές φορές με άλλους ρυθμούς και έχει τις δικές της προτεραιότητες και αυτές τις μέρες οι διαφωνίες μέσα στο ΣΥΡΙΖΑ για χειρισμούς της ηγεσίας ενόψει του συνεδρίου του που ξεκινά σήμερα Πέμπτη, είχαν την πρωτοκαθεδρία.

Ούτε και θα πρέπει να θεωρηθεί ότι οι διαμαρτυρίες αυτές δεν συγκεντρώνουν ευρύτερη κοινωνική υποστήριξη. Ειδικά τα αιτήματα των Αγροτών βρίσκουν μεγάλη αποδοχή στο γενικό κοινό, αφού οκτώ στους δέκα (82%) δηλώνουν ότι συμφωνούν με αυτά και επιπλέον έξι στους δέκα (62%) συμφωνούν και με τις μορφές των κινητοποιήσεων που έχουν επιλέξει μέχρι τώρα οι Αγρότες.

Στο μεγάλο θέμα της Παιδείας που είναι η λειτουργία ξένων Πανεπιστημίων στην Ελλάδα που θα έχουν τη δυνατότητα να απονέμουν ισότιμους τίτλους σπουδών με τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, υπάρχει μια οριακή πλειοψηφία στην κοινή γνώμη (51% συμφωνεί με την επιλογή αυτή και 45% διαφωνεί) ωστόσο μεταξύ των φοιτητών/σπουδαστών όσοι διαφωνούν φτάνουν στο 68%.

Και τέλος, στο τρίτο μεγάλο θέμα της συγκυρίας που είναι ο πολιτικός γάμος των ομοφύλων, παραμένει σταθερή μία πλειοψηφία του 60% που τον εγκρίνει αν και όσοι αυτοτοποθετούνται στη Δεξιά διαφωνούν με την αλλαγή αυτή σε ποσοστό 64%.

Η κοινωνική ατζέντα βέβαια παραμένει σταθερά προσανατολισμένη στην Οικονομία και ειδικότερα στην Ακρίβεια η οποία δημιουργεί προβλήματα επιβίωσης και ανασφάλεια στην κοινωνία και ειδικά στους πλέον ευάλωτους. Εξάλλου τα δεκαπέντε χρόνια των συνεχόμενων πολύπλευρων κρίσεων θα ήταν αφύσικο να μην έχουν αφήσει τα σημάδια τους στην κοινωνική ψυχολογία.

Οι Ευρωεκλογές

Μπροστά μας τώρα έχουμε στις αρχές του Ιουνίου την αναμέτρηση των Ευρωεκλογών. Γι’ αυτό και από αυτό το ερευνητικό κύμα και για τους επόμενους τέσσερις μήνες αυτή θα είναι η αναμέτρηση που θα παρακολουθούμε στο μηνιαίο μας βαρόμετρο Metron Forum 2.0.

Η πρώτη καταγραφή που παρουσιάζουμε σήμερα δείχνει ότι το ενδιαφέρον παραμένει ακόμα χαμηλό. Μόλις το 54% δηλώνει ότι ενδιαφέρεται πολύ/αρκετά για το αποτέλεσμα αυτών των εκλογών. Για λόγους σύγκρισης θυμίζουμε ότι στις προηγούμενες Ευρωεκλογές του 2019 το ενδιαφέρον είχε φτάσει λίγο πριν την κάλπη στο 72%.

Χαμηλή είναι και η πρόθεση συμμετοχής. Μόλις το 56% δηλώνει σήμερα ότι σίγουρα θα συμμετάσχει στις Ευρωεκλογές. Και εδώ η σύγκριση έχει ενδιαφέρον αφού στις περασμένες Ευρωεκλογές το ποσοστό όσων δήλωναν ότι σίγουρα θα μετάσχουν στις εκλογές είχε φτάσει την τελευταία εβδομάδα στο 81%.

Οι παραπάνω πρώτες διαπιστώσεις δείχνουν ότι δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη ανησυχία για το μέλλον Ε.Ε. παρά το ότι οι περισσότεροι ερωτώμενοι πιστεύουν ότι στο μέλλον θα αποδυναμωθεί (45%) ενώ μόλις το 19% ότι θα ενισχυθεί.

Η πρώτη πρόθεση ψήφου για τις Ευρωεκλογές δεν δείχνει προς το παρόν κάτι ουσιωδώς διαφορετικό από την πρόθεση ψήφου για Βουλευτικές εκλογές που καταγράφαμε έως τώρα.

Η Νέα Δημοκρατία έχει σαφές και μεγάλο προβάδισμα αφού στην πρόθεση ψήφου κινείται στο 28,5% και στην εκτίμηση στο 36,5%. Η επίδοση αυτή βρίσκεται 4 ποσοστιαίες μονάδες κάτω από την εκλογική της επίδοση του Ιουνίου 2023 αλλά ταυτόχρονα είναι υψηλότερη από αυτή που κατγέγραψε στις περασμένες Ευρωεκλογές (33,1%).

Ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ με πρόθεση ψήφου 11,7% και εκτίμηση 14,9%. Αν καταγράψει μια τέτοια επίδοση στις κάλπες θα έχει σχεδόν διπλασιάσει το προηγούμενο ποσοστό του των Ευρωεκλογών που είχε καταγραφεί στο 7,7%.

Στην τρίτη θέση σε απόσταση αναπνοής από το ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ βρίσκεται ο ΣΥΡΙΖΑ με πρόθεση ψήφου 10,4% και εκτίμηση ψήφου 13,3%. Μια τέτοια επίδοση σημαίνει ότι θα πιστοποιηθεί η περαιτέρω υποχώρηση του αφού όχι μόνο θα βρίσκεται πίσω από το ΠΑΣΟΚ αλλά και δέκα μονάδες κάτω από το προηγούμενο ποσοστό που κατέγραψε στις Ευρωεκλογές. Σημειώνουμε πάντως ότι για πρώτη φορά μετά τις εκλογές σημείωσε μια ελαφρά άνοδο στην πρόθεση ψήφου, ίσως γιατί εδώ μετράμε για Ευρωεκλογές και όχι για Βουλευτικές, αλλά και ίσως των προκαταρκτικών διαδικασιών για το συνέδριο του που αρχίζει σήμερα.

Κατά τα λοιπά σημειώνουμε ξανά την τάση ανόδου του ΚΚΕ και της «Ελληνικής Λύσης» που κινούνται στην εκτίμηση ψήφου στην περιοχή του 8-9% και την προσπάθεια των μικρότερων αριστερών σχημάτων να ξεπεράσουν τον πήχη του 3% κάτι που φαίνεται να είναι εφικτό.

Τέλος σημειώνουμε και την ενίσχυση της «Νίκης» (με εκτίμηση κοντά στο 5%) καθώς και την καθίζηση των «Σπαρτιατών» (με εκτίμηση στο 2%).

Τα ευρύτερα συμπεράσματα από τους κομματικούς συσχετισμούς έτσι όπως διαμορφώνονται μέχρι τώρα δεν αλλάζουν.

Η Νέα Δημοκρατία παραμένει σχεδόν ακλόνητη αφού η εκτίμηση ψήφου που διαθέτει την φέρνει μεν κάτω από το βουλευτικό της ποσοστό αλλά και πάνω από αυτό που κατέγραψε στις περασμένες Ευρωεκλογές.

Οι λόγοι διατήρησης της σε υψηλά επίπεδα είναι δύο κατά βάση.

Ο πρώτος είναι ότι η εικόνα του Πρωθυπουργού παραμένει ιδιαίτερα ισχυρή.

Συνεχίζει να είναι ο δημοφιλέστερος πολιτικός αρχηγός με θετικές/μάλλον θετικές γνώμες 46% και επιπλέον στις αυθόρμητες αναφορές για καταλληλότερο για Πρωθυπουργό πολιτικό αρχηγό, συγκεντρώνει 40% όσο και τον Ιανουάριο ενώ όλοι οι υπόλοιποι πολιτικοί αρχηγοί συγκεντρώνουν μονοψήφια ποσοστά.

Ο δεύτερος είναι ότι η κάμψη της Νέας Δημοκρατίας συγκριτικά με το ποσοστό της στις Βουλευτικές δεν τροφοδοτεί την Κεντροαριστερά -ή έστω κάποιο συγκεκριμένο σχηματισμό της-αλλά το χώρο στα δεξιά της και κυρίως την «Ελληνική Λύση» η οποία φτάνει στην εκτίμηση ψήφου στο 8,0%.

Σε κάθε περίπτωση, αν και ακόμη είναι νωρίς να μιλήσουμε για τους τελικούς συσχετισμούς στις Ευρωεκλογές, η πρόθεση ψήφου δείχνει μία τάση διασποράς σε μικρότερα σχήματα, τάση η οποία επιβεβαιώνεται και από την εκλογική ιστορία των Ευρωεκλογών.

Επίλογος

Η Ε.Ε. έχει ένα μεγάλο στοίχημα μπροστά της. Να δείξει ότι η προοπτική της είναι ισχυρή. Ότι μπορεί να απαντήσει στις ανασφάλειες και τα προβλήματα των Ευρωπαίων πολιτών. Ένα πρώτο κρίσιμο σημείο σ’ αυτή την πορεία είναι οι Ευρωεκλογές. Ο βαθμός συμμετοχής και τα αποτελέσματα θα δείξουν αν μπορεί να υπερασπιστεί και να διευρύνει το δημοκρατικό κεκτημένο κόντρα στο ρεύμα της εποχής.

(Ο Στράτος Φαναράς είναι πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος Metron Analysis- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από "Το Βήμα" της Κυριακής)