Η κυρίαρχη συμμετοχή (50%-70%) των προϊόντων διύλισης πετρελαίου/καυσίμων και η ηλεκτρική ενέργεια στη σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών με την αυξανόμενη διεύρυνση του μείγματος των τουρκικών εξαγωγών χαρακτηρίζουν διαχρονικά το εμπόριο των δύο χωρών.

Αυτό αναφέρει η ετήσια έκθεση για την τούρκικη οικονομία και τις διμερείς σχέσεις του γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων της πρεσβείας μας στην Άγκυρα.

Στο σχετικό ενημερωτικό έγγραφο που έχει αναρτηθεί στην ηλεκτρονική σελίδα του υπουργείου Εξωτερικών για τις εξαγωγές, σημειώνεται ότι, για μία δεκαετία, από το 2009, το εμπορικό ισοζύγιο των δύο χωρών ήταν πλεονασματικό υπέρ της Ελλάδας (με εξαίρεση το 2016). Το 2021, οι ελληνικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 53,9%. Τα εξαχθέντα πετρελαιοειδή αυξήθηκαν 89,2% (η λειτουργία του διυλιστηρίου STAR στη Σμύρνη επένδυση της αζερικής κρατικής εταιρείας SOCAR, καθώς και αντίστοιχες επενδύσεις που υλοποιούνται με ταχύ ρυθμό σε άλλες περιοχές της Τουρκίας, αναμένεται ότι θα υποκαταστήσουν σε μεγάλο βαθμό τις ελληνικές εξαγωγές πετρελαιοειδών, τα επόμενα έτη). Το εμπορικό ισοζύγιο, διαμορφώθηκε για την Ελλάδα με έλλειμμα ύψους €438 εκατ. ευρώ (105,6%), εξέλιξη η οποία οφείλεται στην αξιόλογη αύξηση των τούρκικων εξαγωγών πετρελαιοειδών/ηλεκτρικής ενέργειας (229,9%), καθώς και, κυρίως, στη σημαντική διασπορά των άλλων προιόντων (43,3%).

Ο συνολικός όγκος εμπορίου μεταξύ των δύο χωρών το 2021 αυξήθηκε 57,7% σε σχέση με το προηγούμενο έτος (2020/2019: -26,2%), ανερχόμενος σε 4,6 δισεκ. ευρώ.

Οι ελληνικές εξαγωγές ανήλθαν σε 2,1 περίπου δισεκ. ευρώ, τοποθετώντας την Τουρκία στην 6η θέση μεταξύ των χωρών-προορισμών των ελληνικών προϊόντων (2020: 6η θέση, 2019: 4η θέση). Αντίστοιχα, οι ελληνικές εισαγωγές ανήλθαν σε 2,5 δισεκ. ευρώ, κατατάσσοντας την Τουρκία στην 13η θέση ανάμεσα στις χώρες-προμηθευτές μας (13η θέση το 2020, 10η θέση το 2019). Για την Τουρκία, το ίδιο έτος η Ελλάδα είναι η 23η χώρα-προορισμός των τούρκικων εξαγωγών και η 34η χώρα-προμηθευτής.

Οι προαναφερθείσες εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές εμπορικές σχέσεις μπορούν να αποδοθούν, τόσο στην ανταγωνιστικότητα των τουρκικών προϊόντων λόγω αντικειμενικών παραγόντων (μέγεθος και δομή παραγωγικού ιστού, χαμηλότερο εργατικό και λειτουργικό κόστος) και στον προστατευτισμό που χαρακτηρίζει την τ/οικονομική και εμπορική πολιτική.

Τα σημαντικότερα ελληνικά προϊόντα που εξήχθησαν στην Τουρκία (εκτός πετρελαιοειδών/ηλεκτρικής ενέργειας που το 2021 συμμετείχαν κατά 44,3% στη συνολική αξία) ήταν: βαμβάκι (19,4 έναντι 14% το 2020), πολυμερή προπυλενίου (3,3%), ελάσματα αργιλίου, μηχανές επεξεργασίας δεδομένων, σιτάρι, φάρμακα, απορρίμματα σιδήρου/χάλυβα, χαλκοσωλήνες, λάδια πετρελαίου, αέρια πετρελαίου, σκάφη αναψυχής, φύλλα αργιλίου.

Συγκεκριμένα το 2021, επισημαίνεται η εντυπωσιακή αύξηση των ελληνικών εξαγωγών: βαμβακιού 107%, θείο 1.308%, απορρίμματα σιδήρου/χάλυβα 879%, απορρίμματα αργιλίου 358%, λάδια πετρελαίου 204%, πλατέα προιόντα έλασης σιδήρου 275%και ράβδοι χαλκού 270%.

Από την άλλη πλευρά, μειώθηκαν οι ελληνικές εξαγωγές: ρυζιού (-84%), χρώματα και βερνίκια (-59,4%), και αζωτούχα/φωσφορούχα λιπάσματα (-48%).

Εισαγωγές

Τα σημαντικότερα προϊόντα που εισάγουμε από την Τουρκία, είναι: οχήματα, πετρελαιοειδή, προϊόντα σιδήρου/χάλυβα, νωπά ιχθυηρά, πλεκτά υφάσματα, ακατέργαστο αργίλιο, ψυγεία/καταψύκτες, ηλεκτρολογικά υλικά (σύρματα/καλώδια), είδη συσκευασίας πλαστικά/ πώματα και θερμαντήρες νερού.
Αξιοσημείωτη ήταν το 2021 η αύξηση των εισαγωγών ακατέργαστου αργιλίου (1647,3%), λαδιών πετρελαίου (523,1%) και χημικών πρώτων υλών (πολυμερή αιθυλενίου 526,2%). Σημειώνεται ότι μόνο δύο προιόντα δευτερεύουσας σημασίας παρουσίασαν μείωση στη σύνθεση των τ/εξαγωγών προς την Ελλάδα: άκυκλοι υδρογονάνθρακες (-20%) και ενδύματα από σταθερό ύφασμα (-19%).

Δομικά Υλικά

Ο κλάδος παραγωγής δομικών υλικών είναι από τους σημαντικότερους στην Τουρκία. Σύμφωνα με στοιχεία της τούρκικης Ένωσης παραγωγών κατασκευαστικών υλικών η χώρα είναι η 10η μεγαλύτερη χώρα σε εξαγωγές δομικών υλικών. Οι πιο σημαντικές της επιδόσεις είναι στην παραγωγή και στις εξαγωγές: τσιμέντου, έτοιμου σκυροδέματος, αεριζόμενου σκυροδέματος, σωλήνων από χάλυβα, υαλοπινάκων, υαλοπετασμάτων, κεραμικών υλικών επιχρίσματος, κεραμικών ειδών υγιεινής, δομικών επιχρισμάτων, φυσικών λίθων, ακατέργαστου μαρμάρου – τραβερτίνης, πλαστικών κουφωμάτων παραθύρων, πλαστικών προκατασκευασμένων στοιχείων, δομικών υλικών από αλουμίνιο.

Επενδύσεις

Οι ελληνικές επενδύσεις στην Τουρκία ξεπερνούν κατά πολύ τις αντίστοιχες τουρκικές στην Ελλάδα. Σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, μετά τη σημαντική αποεπένδυση ελληνικών κεφαλαίων το 2016 (-96%), λόγω κυρίως της αποχώρησης της Εθνικής Τράπεζας από την τ/αγορά, οι ελληνικές επενδύσεις στη χώρα άρχισαν να έχουν αυξητική τάση ξανά το 2018 (+86%), με το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία να ανέρχεται σε 238,6 εκατ. ευρώ. Το 2019, σημειώθηκε μικρή μείωση των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία, της τάξης του 1,4%. Το απόθεμα των ελληνικών επενδύσεων στην Τουρκία το 2020, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ανήρχετο σε €310,5 εκατ. ευρώ.

Αντίστοιχα, σύμφωνα με την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, οι τουρκικές επενδύσεις στην Ελλάδα μειώθηκαν αισθητά το 2015 (-50%) με το απόθεμα των τ/επενδύσεων να ανέρχεται σε 25 εκατ. δολάρια. Το 2019, ωστόσο, σύμφωνα με τα τουρκικά στοιχεία, το τουρκικό επενδυμένο κεφάλαιο στην Ελλάδα ανήλθε σε 32 εκατ. δολάρια, αυξημένο κατά 23% σε σχέση με το 2018 και το 2020, αυξήθηκε περαιτέρω κατά 47%, ανερχόμενο σε 47 εκατ. δολάρια.

Ελληνικές εταιρείες στην τούρκικη αγορά

Οι σημαντικότερες ελληνικές εταιρείες στην Τουρκία είναι: ΤΙΤΑΝ, CHIPITA, ΕΛΛΗΝΙΚΟΙ ΛΕΥΚΟΛΙΘΟΙ, ΠΛΑΣΤΙΚΑ ΚΡΗΤΗΣ, PALAPLAST, ALUMIL, ISOMAT, EURODRIP, KLEEMANN, FOURLIS/INTERSPORT, KΑΡΕΛΙΑ, INTRALOT, INTELLI SOLUTIONS.

Η δυσμενής οικονομική συγκυρία έχει πλήξει και τις ελληνικές επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Τουρκία.

Οι ελληνικές εταιρείες που διατηρούν παραγωγικές μονάδες στους κλάδους δομικών υλικών και τροφίμων παρουσιάζουν μεικτή εικόνα, καθώς υποκατέστησαν εν μέρει την πτώση της εγχώριας ζήτησης με αύξηση των εξαγωγών τους, ενώ η πτώση της τούρκικης λίρας έφερε μείωση των λειτουργικών εξόδων τους. Ειδικότερα, οι αμιγώς εξαγωγικές εταιρείες ευνοήθηκαν από την υποτίμηση της τουρκικής λίρας, καθώς οι τιμές των προϊόντων τους καθίστανται πιο ανταγωνιστικές (CHIPITA, MERKO, ROYAL FOODS). Αντίθετη είναι η εικόνα για τις επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν εισαγόμενες πρώτες ύλες.

Η εταιρεία INTELTEK, στην οποία συμμετέχει η ΙΝΤΡΑΛΟΤ με 45% των μετοχών, έχασε (2019) τα δικαιώματα διαχείρισης του αθλητικού στοιχήματος στην Τουρκία (Iddaa), τα οποία κατακυρώθηκαν στην κοινοπραξία Sans-Grisin για δέκα έτη. Η INTELTEK διαχειριζόταν το αθλητικό σύστημα στην Τουρκία επί 15ετία, από το πρώτο έτος λειτουργίας του.

Ο όμιλος ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ, από τον Δεκέμβριο του 2018 πραγματοποιεί εισαγωγές φορτίων φυσικού αερίου από την Τουρκία, αποτελώντας την πρώτη ιδιωτική ελληνική εταιρεία που εισάγει φυσικό αέριο από την Τουρκία, εκτός της ΔΕΠΑ.

Τουρκικές εταιρείες στην Ελλάδα

Μεγάλες τ/επιχειρήσεις που έχουν επενδύσει στην ελληνική αγορά (όμιλος Dogus, Setur, Istikbal, κ.ά.) αντιμετωπίζουν χρηματοδοτικές δυσκολίες στην υλοποίηση του επενδυτικού τους προγράμματος. Ενδεικτικός κατάλογος τούρκικων επενδύσεων σε Ελλάδα:
DOGUS GOUP: Επενδύσεις σε τουριστικές υποδομές (Μαρίνες Ζέας, Λευκάδας, Φλοίσβου, Γουβιών). Πούλησε τη συμμετοχή του (49%) στο ξενοδοχείο Hilton Αθηνών (Φεβρ. 2019).
EREN HOLDING: Xαρτοποιία-συσκευασία (Nova Paper & Packaging Hellas SA)
PAK HOLDINGS: Xαρτοποιία-συσκευασία (MEL SA)
POLISAN: XΗΜΙΚΑ στη Βιομηχανική Περιοχή Βόλου
ZIRAAT BANΚ: Τούρκικη κρατική τράπεζα στην Ελλάδα από το 2008 (Αθήνα, Κομοτηνή, Ξάνθη)
SUOZ ENERGY: Τεχνολογία φωτοβολταϊκών πάνελ.