Το Ιράκ σχεδιάζει να αυξήσει την παραγωγή αργού πετρελαίου σε σταδιακούς στόχους 5 έως 8 εκατομμυρίων βαρελιών ημερησίως (bpd) με την πάροδο του χρόνου, σύμφωνα με τον πρώτο αντιπρόεδρο της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου του Ιράκ (INOC), Χαμίντ Γιούνις, την περασμένη εβδομάδα.
Ο γενικός διευθυντής της Εταιρείας Εξερεύνησης Πετρελαίου του Ιράκ (IOEC), Αλί Τζασίμ, πρόσθεσε ότι στην επόμενη φάση θα υπάρξει «αξιοσημείωτη δραστηριότητα» στον τομέα των ερευνών, συμπεριλαμβανομένων των επιχειρήσεων στη Δυτική Έρημο και στο κυβερνείο της Νινευή. Δεδομένης της σημερινής ευαίσθητης ισορροπίας προσφοράς-ζήτησης στην παγκόσμια μήτρα τιμολόγησης του πετρελαίου, μια σημαντική νέα προσφορά θα μπορούσε να ανακουφίσει σε κάποιο βαθμό την οικονομική ζημία που προκαλείται σε πολλές χώρες από τις διαρκώς υψηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου.
Σε γενικές γραμμές, οι δηλώσεις αυτές είναι απολύτως ρεαλιστικές, καθώς το Ιράκ διαθέτει αποδεδειγμένα αποθέματα αργού πετρελαίου, τα οποία υπολογίζονται με πολύ συντηρητικό τρόπο σε 145 δισεκατομμύρια βαρέλια (σχεδόν το 18% του συνόλου της Μέσης Ανατολής, περίπου το 9% του πλανήτη και το πέμπτο μεγαλύτερο στον κόσμο). Ωστόσο, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας (ΔΟΕ) στην έκθεσή του για τη χώρα το 2012, η έκταση των τελικά ανακτήσιμων πετρελαϊκών πόρων του Ιράκ υπόκειται σε μεγάλο βαθμό αβεβαιότητας και μπορεί κάλλιστα να αποδειχθεί πολύ μεγαλύτερη.
Μεγάλο μέρος των παλαιότερων δεδομένων που τροφοδότησαν τον αριθμό των 145 δισεκατομμυρίων βαρελιών αποθεμάτων προήλθε από την αξιολόγηση της Γεωλογικής Υπηρεσίας των Ηνωμένων Πολιτειών (USGS) του 2000 και, χρησιμοποιώντας αυτά τα δεδομένα, η ανάλυση του 2012 του ΔΟΕ τοποθετεί το επίπεδο των τελικά ανακτήσιμων πόρων αργού και υγρών φυσικού αερίου στο Ιράκ σε περίπου 232 δισεκατομμύρια βαρέλια. Στο τέλος του 2011, μόνο 35 δισεκατομμύρια βαρέλια από αυτό το ποσό των 232 δισεκατομμυρίων είχαν παραχθεί.
Τούτου λεχθέντος, όπως επεσήμανε η ίδια ο ΔΟΕ, υπάρχουν άλλες εκτιμήσεις από αξιόπιστες πηγές ότι οι ανεξερεύνητοι πετρελαϊκοί πόροι του Ιράκ είναι σημαντικά υψηλότεροι ακόμη και από τα στοιχεία του ΔΟΕ. Όταν το Υπουργείο Πετρελαίου του Ιράκ κατέληξε στο δικό του ποσοστό αποθεμάτων αργού πετρελαίου 143 δισεκατομμυρίων βαρελιών το 2010 - πριν αυτό αναβαθμιστεί σε 145 δισεκατομμύρια βαρέλια δύο χρόνια αργότερα - το Υπουργείο δήλωσε ότι οι μη ανακαλυφθέντες πόροι του Ιράκ ανέρχονταν σε περίπου 215 δισεκατομμύρια βαρέλια.
Επιπλέον, δήλωσε ο ΔΟΕ, μια λεπτομερής μελέτη της Petrolog, που δημοσιεύθηκε το 1997, κατέληξε σε παρόμοιο ποσό, αλλά ακόμη και αυτή δεν συμπεριέλαβε σε αυτό το ποσό των 215 δισεκατομμυρίων βαρελιών, τους πόρους αργού πετρελαίου στα τμήματα του βόρειου Ιράκ που βρίσκονται υπό τη διοίκηση της κυβέρνησης της ημιαυτόνομης περιοχής του Κουρδιστάν (KRG).
Πίσω στο 2012, και ακόμη και με τη χρήση του πιο συντηρητικού αριθμού του USGS, το Ιράκ είχε παράγει μόνο το 15% των τελικά ανακτήσιμων πόρων του, σε σύγκριση με το 23% για τη Μέση Ανατολή συνολικά, σύμφωνα με τον ΔΟΕ, και ο Οργανισμός ανέμενε ότι οι προσπάθειες εξερεύνησης θα προσέθεταν σημαντικά στα αποδεδειγμένα αποθέματα στο μέλλον. Επιπλέον, οι γεωτρήσεις στο Ιράκ έχουν εδώ και πολύ καιρό εξαιρετικά υψηλό ποσοστό επιτυχίας: από τις 530 πιθανές γεωλογικές προοπτικές υδρογονανθράκων που είχαν εντοπιστεί με γεωφυσικά μέσα στο Ιράκ κατά τη στιγμή της έκθεσης του ΔΟΕ για το 2012, είχαν πραγματοποιηθεί μόνο 113 γεωτρήσεις, ενώ σε 73 από αυτές είχε βρεθεί πετρέλαιο. Ο ΔΟΕ σημείωσε επίσης ότι πριν από την πρόσφατη τότε αύξηση της ερευνητικής δραστηριότητας στην περιοχή της KRG, περισσότερες από τις μισές ερευνητικές γεωτρήσεις στο Ιράκ είχαν πραγματοποιηθεί πριν από το 1962, μια εποχή κατά την οποία τα τεχνικά όρια και η χαμηλή τιμή του πετρελαίου έδιναν έναν πολύ αυστηρότερο ορισμό της εμπορικά επιτυχημένης γεώτρησης από ό,τι σήμερα.
Είναι σκόπιμο να σημειωθεί σε αυτό το σημείο, ωστόσο, ότι άλλο πράγμα είναι να έχεις τεράστια επίπεδα αποθεμάτων και ανακτήσιμων πόρων και άλλο πράγμα να τα τρυπάς και να τα εξάγεις, και κατά την περίοδο από το 2012 που συντάχθηκε η έκθεση του ΔΟΕ έως σήμερα, η παραγωγή αργού πετρελαίου στο Ιράκ έχει αυξηθεί από λίγο πάνω από 3 εκατομμύρια bpd σε λίγο πάνω από 4 εκατομμύρια bpd μόνο. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι πρόκειται για μια εντυπωσιακή αύξηση κατά 25%, αλλά σε απόλυτους όρους, κατατάσσεται ως μια εξαιρετικά φτωχή απόδοση των πόρων αργού πετρελαίου που διαθέτει το Ιράκ, ιδίως αν ληφθεί υπόψη πόσο εύκολο είναι να ανακτηθεί το πετρέλαιό του, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι το αργό πετρέλαιο της χώρας έχει το χαμηλότερο κόστος ανύψωσης στον κόσμο, 1-2 δολάρια ανά βαρέλι, μαζί με το αργό πετρέλαιο της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν.
Σε αντίθεση με τα πραγματικά στοιχεία παραγωγής πετρελαίου, το 2013 το Ιράκ εγκαινίασε την «Ολοκληρωμένη Εθνική Ενεργειακή Στρατηγική» (INES), η οποία διατύπωσε τα τρία μελλοντικά προφίλ παραγωγής πετρελαίου για το Ιράκ. Το βέλτιστο σενάριο του INES προέβλεπε ότι η παραγωγική ικανότητα αργού πετρελαίου θα αυξανόταν στα 13 εκατομμύρια bpd (σε εκείνο το σημείο μέχρι το 2017), θα κορυφωνόταν περίπου σε αυτό το επίπεδο μέχρι το 2023 και, τέλος, θα μειωνόταν σταδιακά σε περίπου 10 εκατομμύρια bpd για μεγάλο χρονικό διάστημα μετά. Το μεσαίο σενάριο παραγωγής ήταν το Ιράκ να φθάσει τα 9 εκατ. βαρέλια ημερησίως (στο σημείο αυτό έως το 2020) και το χειρότερο σενάριο INES ήταν η παραγωγή να φθάσει τα 6 εκατ. βαρέλια ημερησίως (στο σημείο αυτό έως το 2020). Αυτές οι διαφορετικές πορείες παραγωγής αργού πετρελαίου ήταν επίσης σύμφωνες με εκείνες που περιγράφονται στην έκθεση του ΔΟΕ του 2012. Συγκεκριμένα, στο "κεντρικό σενάριο" του ΔΟΕ του 2012, η παραγωγή πετρελαίου του Ιράκ αυξήθηκε σε περισσότερα από 6 εκατομμύρια bpd (έως το 2020) και στη συνέχεια σε 8,3 εκατομμύρια bpd έως το 2035. Στο "Υψηλό σενάριο" του ΔΟΕ, η παραγωγή αργού πετρελαίου θα ξεπερνούσε τα 9 εκατομμύρια bpd το 2020 και στη συνέχεια θα αυξανόταν στα 10,5 εκατομμύρια bpd το 2035.
Τα θεμέλια για να επιτύχει το Ιράκ αυτές τις τεράστιες αυξήσεις στην παραγωγή αργού πετρελαίου είναι, επομένως, απολύτως στέρεα, αλλά δεν το έχει κάνει ακόμη.
Υπάρχουν δύο βασικοί λόγοι γι' αυτό, οι οποίοι και οι δύο. Ο πρώτος είναι η ενδημική διαφθορά που μαστίζει τον πετρελαϊκό τομέα του Ιράκ, ιδίως μετά την πτώση του Σαντάμ Χουσεΐν το 2003, και ο δεύτερος - εν μέρει συνάρτηση του πρώτου λόγου αλλά όχι εντελώς - είναι η αποτυχία κατασκευής του Κοινού Έργου Παροχής Θαλασσινού Νερού (CSSP). Η κουλτούρα της διαφθοράς στο Ιράκ έχει επανειλημμένα πιστοποιηθεί από την ανεξάρτητη Διεθνή Διαφάνειας (ΔΔ) σε διάφορες εκδόσεις του «Δείκτη Αντίληψης της Διαφθοράς», στις οποίες το Ιράκ συνήθως βρίσκεται στις 10 χειρότερες από τις 180 χώρες για την κλίμακα και την έκταση της διαφθοράς.
«Μαζικές υπεξαιρέσεις, απάτες στις δημόσιες συμβάσεις, ξέπλυμα χρήματος, λαθρεμπόριο πετρελαίου και εκτεταμένη γραφειοκρατική δωροδοκία που έχουν οδηγήσει τη χώρα στον πάτο των διεθνών κατατάξεων διαφθοράς, τροφοδότησαν την πολιτική βία και παρεμπόδισαν την αποτελεσματική οικοδόμηση του κράτους και την παροχή υπηρεσιών», αναφέρει η ΔΔ.
«Η πολιτική παρέμβαση στα όργανα καταπολέμησης της διαφθοράς και η πολιτικοποίηση των θεμάτων διαφθοράς, η αδύναμη κοινωνία των πολιτών, η ανασφάλεια, η έλλειψη πόρων και οι ελλιπείς νομικές διατάξεις περιορίζουν σοβαρά την ικανότητα της κυβέρνησης να περιορίσει αποτελεσματικά την καλπάζουσα διαφθορά», καταλήγει η έκθεση.
Αυτός μπορεί να είναι ένας βασικός λόγος για τον οποίο το CSSP δεν έχει προχωρήσει, αλλά αν το Ιράκ μπορούσε να περιφρουρήσει το έργο όσο το δυνατόν περισσότερο από διεφθαρμένα στοιχεία, τότε θα μπορούσε να αρχίσει να επιτυγχάνει τις τεράστιες αυξήσεις στην παραγωγή αργού πετρελαίου που οραματίζεται.
