«Η κυβερνητική τροπολογία, στην ουσία, όχι μόνο δεν καταργεί ή αναστέλλει τη ρήτρα, αλλά πρακτικά την ενσωματώνει στην κυμαινόμενη τιμή που θα αλλάζει κάθε μήνα. Με άλλα λόγια, η ρήτρα θα υπάρχει αλλά απλά οι πολίτες δεν θα τη βλέπουν αναγεγραμμένη στους λογαριασμούς, ώστε να μην προκαλούνται κακοί συνειρμοί... Δεν είναι αυτή η σοβαρή παρέμβαση που απαιτείται και επιβάλλει η προστασία του καταναλωτή. Και σίγουρα όχι αποτελεσματική».

Τα παραπάνω τονίζει με συνέντευξη που παραχωρεί στο iEnergeia.gr ο Νικόλαος Φαραντούρης, καθηγητής και σύμβουλος του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης.

Ο Νικόλαος Φαραντούρης απαντά στο μέχρι πότε θα έχουμε τόσο υψηλές τιμές στην ενέργεια, για το εάν η χώρα μας μπορεί να έχει πρόβλημα επάρκειας τον προσεχή χειμώνα, αλλά και για το ποιες πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της ελληνικής κυβέρνησης το επόμενο διάστημα. Προβλέπει, μάλιστα, ύφαση και διάρρηη της κοινωνικής συνοχής σε περίπτωση που οι υψηλές τιμές της ενέργειας συνεχιστούν.

Τι θα γίνει με τη ρήτρα αναπροσαρμογής μετά τις τελευταίες εξαγγελίες της κυβέρνησης κ. Φαραντούρη;

Εδώ και ένα χρόνο η Κυβέρνηση αρνούνταν να προχωρήσει σε οποιαδήποτε ρυθμιστική – νομοθετική παρέμβαση τόσο στην χονδρεμπορική αγορά, όσο και στην λιανική. Και απέρριπτε τις νομοθετικές προτάσεις της αξιωματικής αντιπολίτευσης με την επιπόλαιη αιτιολογία ότι ενθαρρύνουν το «κίνημα δεν πληρώνω». Σήμερα υπό το βάρος της κοινωνικής κατακραυγής φέρνει εντελώς προσχηματική τροπολογία στη Βουλή για δήθεν «κατάργηση» της περίφημης «ρήτρας αναπροσαρμογής. Όμως στην ουσία, η κυβερνητική τροπολογία όχι μόνο δεν καταργεί ή αναστέλλει τη ρήτρα, αλλά πρακτικά την ενσωματώνει στην κυμαινόμενη τιμή που θα αλλάζει κάθε μήνα. Με άλλα λόγια, η ρήτρα θα υπάρχει αλλά απλά οι πολίτες δεν θα τη βλέπουν αναγεγραμμένη στους λογαριασμούς, ώστε να μην προκαλούνται κακοί συνειρμοί... Δεν είναι αυτή η σοβαρή παρέμβαση που απαιτείται και επιβάλλει η προστασία του καταναλωτή. Και σίγουρα όχι αποτελεσματική.

Συνεπώς, μέχρι πότε θα ζούμε με υψηλές τιμές στην ενέργεια;

Σε ό,τι αφορά τους ενδογενείς παράγοντες (γιατί ασφαλώς υπάρχουν και εξωγενείς) που πυροδοτούν την ακρίβεια και καθιστούν τη χώρα μας πρωταθλήτρια ακρίβειας, θα συνεχίσουν οι υψηλές τιμές ερήμην σοβαρών παρεμβάσεων. Απαιτείται ένα τρίπτυχο δημοσιονομικών, ρυθμιστικών και ελεγκτικών παρεμβάσεων και μέχρι στιγμής σε κανένα από τα τρία αυτά δεν έχει υπάρξει σοβαρή παρέμβαση. Απεναντίας, μόλις χθες ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας αναφέρθηκε σε Κυβερνητικές παρεμβάσεις που ακυρώνουν την ανεξαρτησία και την αποτελεσματικότητα της Αρχής. Είχαν προηγηθεί η Επιτροπή Ανταγωνισμού και ο Συνήγορος του Καταναλωτή – και οι τρεις αυτές Αρχές (οι επικεφαλής των οποίων έχουν οριστεί από την παρούσα Κυβέρνησης) καταγγέλλουν από κυβερνητική ολιγωρία μέχρι συνειδητή παρέμβαση στο έργο τους.

Ευρωπαίοι ηγέτες και επικεφαλής μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων προειδοποιούν για "σοβαρή διαταραχή" στον εφοδιασμό της ΕΕ με φυσικό αέριο τον ερχόμενο χειμώνα. Στην Ελλάδα τι επιπτώσεις μπορεί να έχει μια τέτοια εξέλιξη;

Οι περιστάσεις απαιτούν σοβαρότητα και σχεδιασμό. Η Ελλάδα διαθέτει πλεονεκτικές υποδομές (τερματικό σταθμό υγροποιημένου φυσικού αερίου στη Ρεβυθούσα) και πλεονεκτική γεωγραφική θέση (πρόσβαση από τη θάλασσα) και μπορεί βραχυπρόθεσμα να αντιμετωπίσει π.χ. ενδεχόμενη διακοπή της παροχής αερίου από αγωγούς. Όμως το υγροποιημένο φυσικό αέριο δεν είναι πανάκια, τόσο λόγο τιμών όσο και λόγω επάρκειας, και γι’ αυτό δεν δικαιολογείται κανένας εφησυχασμός. Η Κυβέρνηση άργησε, και εν τέλει αναγνώρισε την σημασία των εγχώριων πηγών ενέργειας (παρ’ ό,τι τα προηγούμενα χρόνια είχε εστιάσει αποκλειστικά στα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα), έθεσε σε λειτουργία τις λιγνιτικές μονάδες (τις οποίες ξόρκιζε λίγους μήνες πριν) και άρχιζε να αναγνωρίζει ότι οι αγορές «δεν λειτουργούν τέλεια» και άρα απαιτείται παρέμβαση. Δυστυχώς όμως όλα αυτά με καθυστέρηση 1 έτους και χωρίς ολοκληρωμένο σχέδιο για την επόμενη μέρα.

Οι προτεραιότητες της ελληνικής κυβέρνησης, κατά την άποψή σας, ποιες θα πρέπει να είναι;

Οι βασικές μακροπρόθεσμες προτεραιότητές μας προς μια νέα προοδευτική ενεργειακή πολιτική συνοψίζονται στο τρίπτυχο:

α) Ενεργειακή ασφάλεια. Αδιατάραχτη ροή ενέργειας με απρόσκοπτο εφοδιασμό, με διασπορά ρίσκου και διαφοροποίηση όχι μόνο των πηγών ή των οδεύσεων (εισαγωγών) ενέργειας, αλλά κυρίως του ενεργειακού μας μείγματος, με έμφαση στην εγχώρια παραγωγή και στην οργανωμένη απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα (και δη τα εισαγόμενα, όπως το φυσικό αέριο).

β) Πράσινη Μετάβαση. Με στέρεα βήματα και προγραμματισμό. Χωρίς ολιγωρία και χωρίς πυροτεχνηματικές εξαγγελίες που ανατρέπονται από τη μια στιγμή στην άλλη. Οφείλουμε να προσαρμοστούμε στην κλιματική κρίση, όχι μόνο διότι αυτό υπαγορεύουν οι ευρωπαϊκές ή διεθνείς νόρμες, αλλά για λόγους υπαρξιακούς.

γ) Συμπεριληπτικότητα. Δεν νοείται επιτυχής πράσινη ενεργειακή μετάβαση αν δεν είναι δίκαιη. Και δεν δικαιολογούνται αποκλεισμοί κοινωνικών ομάδων ή τοπικών κοινωνιών στην προσπάθεια αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης. Η αξιοπρεπής «δια-βίωση» δεν σημαίνει σπατάλη. Και η ενεργειακή ασφάλεια δεν σημαίνει απλή (επιδοματικού χαρακτήρα) «επι-βίωση» ερήμην της κοινωνίας ή με την κοινωνία απέναντι.

Αυτά απαιτούν: αποτελεσματική ρύθμιση και εποπτεία των αγορών, ενίσχυση της διασποράς παραγωγής καθαρής ενέργειας, στιβαρή παρουσία του Δημοσίου σε κρίσιμες υποδομές και δίκτυα, κοινωνική αποδοχή, συμμετοχή και διάχυση των οικονομικών οφελών, χωροταξικό σχεδιασμό, και μια ενεργητική εξωτερική πολιτική αναφορικά με τον ρόλο της Ελλάδος στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια, ως πυλώνα ενεργειακής ασφάλειας στην περιοχή.

Αν συνεχιστούν οι υψηλές τιμές στην ενέργεια, τι επιπτώσεις μπορεί να υπάρχουν σε πολιτικό επίπεδο στην ΕΕ;

Ύφεση και διάρρηξη της κοινωνικής συνοχής. Και ήδη τα σύννεφα στον ορίζοντα έχουν πυκνώσει.

(Ο Νικόλαος Φαραντούρης είναι Καθηγητής Ευρωπαϊκής Έδρας Jean Monnet στο Δίκαιο Ενέργειας και Ανταγωνισμού στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Διετέλεσε επί 10ετία επικεφαλής νομικών υπηρεσιών της ΔΕΠΑ ΑΕ και της EURPOAGAS, της ένωσης 45 ενεργειακών εταιρειών φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Είναι Σύμβουλος του αρχηγού της Αξιωματικής αντιπολίτευσης και Προέδρους του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ Αλέξη Τσίπρα).