Καθώς ορισμένες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιστρέφουν στον άνθρακα για να καλύψουν τις ενεργειακές τους ανάγκες εν μέσω του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν για κλιματικούς κινδύνους εάν οι ρυθμίσεις αυτές δεν παραμείνουν βραχυπρόθεσμες.
«Η Γερμανία, η Αυστρία, η Ολλανδία αλλά και η Γαλλία επαναλειτουργούν στην πραγματικότητα τώρα κάποιες μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα, κάτι που είναι πολύ κακό νέο», δήλωσε ο Νιλ Μακάροφ, υπεύθυνος πολιτικής της ΕΕ στο Climate Action Network France, μια ομάδα-ομπρέλα για το κλίμα.
Αν και αυτές οι «πολύ βραχυπρόθεσμες» κινήσεις δεν υπονομεύουν τους στόχους για την πλήρη κατάργηση του άνθρακα έως το 2030, εξακολουθούν να αποτελούν «μεγάλο κίνδυνο» λόγω των περιβαλλοντικών επιπτώσεων και του κόστους του άνθρακα, δήλωσε ο Μακάροφ στο πρακτορείο Anadolu.
«Αυτό θα ήταν απολύτως δραματικό όσον αφορά τον αγώνα για το κλίμα, διότι βασικά ο άνθρακας είναι η πιο εκπεμπόμενη, ρυπογόνος πηγή ενέργειας», είπε, προσθέτοντας ότι ο άνθρακας «είναι πλέον και πολύ ακριβός».
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε κατά της «οπισθοδρόμησης στα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα» μετά τις ανακοινώσεις ορισμένων ευρωπαϊκών χωρών, όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ολλανδία, ότι θα στραφούν στον άνθρακα, καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία επηρεάζει τον ενεργειακό εφοδιασμό.
«Πρέπει να βεβαιωθούμε ότι χρησιμοποιούμε αυτή την κρίση για να προχωρήσουμε μπροστά», δήλωσε η φον ντερ Λάιεν σε συνεντεύξεις της σε διάφορα ευρωπαϊκά μέσα ενημέρωσης.
Στις 15 Ιουνίου, ο ρωσικός ενεργειακός γίγαντας Gazprom δήλωσε ότι δεν είχε επιστραφεί ακόμη κάποιος τεχνικός εξοπλισμός που είχε σταλεί στη γερμανική εταιρεία Siemens για συντήρηση και προειδοποίησε ότι οι αποστολές φυσικού αερίου μέσω του αγωγού Nord Stream θα μειωθούν.
Η Gazprom ανέφερε ότι μόνο έως 67 εκατομμύρια κυβικά μέτρα (πάνω από 2,3 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια) ημερήσιων προμηθειών φυσικού αερίου θα μπορούσαν να παρέχονται μέσω του αγωγού από τις 16 Ιουνίου, κάτι που σημαίνει μια μείωση κατά 60%.
Η Ολλανδία, η Γερμανία και η Αυστρία ανακοίνωσαν ότι θα θέσουν σε λειτουργία τις μονάδες άνθρακα που διαθέτουν για να μειώσουν την κατανάλωση φυσικού αερίου με σκοπό να γεμίσουν τις εγκαταστάσεις αποθήκευσης φυσικού αερίου.
Η Σάρα Μπράουν, ανώτερη αναλύτρια της Ember, μιας ανεξάρτητης δεξαμενής σκέψης για την ενέργεια, υπογράμμισε ότι οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις καθιστούν σαφές ότι οποιαδήποτε αύξηση στην καύση άνθρακα θα είναι μόνο προσωρινή.
«Η Γερμανία έχει δηλώσει ότι το απόθεμα αντικατάστασης φυσικού αερίου θα δημιουργηθεί μόνο για περιορισμένο χρονικό διάστημα (έως τις 31 Μαρτίου 2024). Θα συνδυαστεί επίσης με αυξημένη ενεργειακή απόδοση και διαχείριση της ζήτησης. Η Γερμανία επανέλαβε ταυτόχρονα ότι η σταδιακή κατάργηση του άνθρακα έως το 2030 είναι πιο σημαντική από ποτέ», σημείωσε η Μπράουν.
Ενώ η Τσεχική Δημοκρατία επανέλαβε τη δέσμευσή της για σταδιακή κατάργηση του άνθρακα το 2033, δήλωσε η Μπράουν, η Ρουμανία μετέθεσε στην πραγματικότητα την ημερομηνία της από το 2032 στο 2030 και η Ολλανδία δεν δήλωσε ότι θα αλλάξει τη δέσμευσή της για το τέλος του 2029.
«Στην τελευταία της ανακοίνωση REPowerEU, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δήλωσε ότι παρά την προσωρινά υψηλότερη χρήση άνθρακα στην ηλεκτροπαραγωγή, τα επίπεδα κλιματικών φιλοδοξιών θα επιτευχθούν, δεδομένου ότι η REPowerEU οδηγεί σε επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και ενεργειακή απόδοση πέραν των σημερινών προτάσεων Fit-for-55», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με την Μπράουν, η τρέχουσα κατάσταση λειτούργησε ως καταλύτης για τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια στην ΕΕ.
'Έχει αναγνωριστεί ότι τα λάθη του παρελθόντος όσον αφορά τη συνεχή εξάρτηση από τα εισαγόμενα ορυκτά καύσιμα και την αργή ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας προκάλεσαν την ενεργειακή κρίση.
«Το φυσικό αέριο δεν θεωρείται πλέον βιώσιμο καύσιμο μετάβασης και η ώθηση τώρα είναι προς την κατεύθυνση της σταδιακής κατάργησης τόσο του άνθρακα όσο και του φυσικού αερίου το συντομότερο δυνατό», πρόσθεσε.
Από την πλευρά του ο Μακάροφ πρόσθεσε ότι για την ενεργειακή ασφάλεια και για μια πράσινη μετάβαση, «η μόνη επιλογή που έχουμε είναι στην πραγματικότητα να αναπτύξουμε μαζικά τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας βραχυπρόθεσμα και να μειώσουμε δραστικά την ενεργειακή μας κατανάλωση», χωρίς να αποκλείει ότι υπάρχουν εναλλακτικές λύσεις για την επαναλειτουργία των μονάδων άνθρακα στην Ευρώπη.
«Η επαναλειτουργία των μονάδων άνθρακα στην Ευρώπη δεν είναι καλή για την οικονομία, δεν είναι καλή για την κοινωνική πτυχή, επειδή είναι πολύ ακριβή, και δεν είναι καλή για την ανεξαρτησία της Ευρωπαϊκής Ένωσης», είπε.
«Διότι απλούστατα, το μεγαλύτερο μέρος του άνθρακα που καταναλώνουμε σήμερα εισάγεται από άλλα μέρη του κόσμου. Ίσως όχι πια από τη Ρωσία, αλλά από την Κολομβία, την Αυστραλία, τη Νότια Αφρική», τόνισε ο Μακάροφ προσθέτοντας ότι «αυτό είναι επίσης ένας κίνδυνος στο τέλος για την ενεργειακή ανεξαρτησία της Ευρώπης».
Ο διευθυντής πολιτικής στην οργάνωση Carbon Market Watch Σαμ Βαν ντεν πλας, από τις Βρυξέλλες, υπογράμμισε τη σημασία των καθαρών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
«Είναι σαφές ότι καμία από αυτές τις κυβερνήσεις δεν θα βρισκόταν σε αυτή τη θέση αν είχαν λάβει πιο σοβαρά μέτρα στο παρελθόν για την κλιμάκωση της καθαρής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές και των μέτρων εξοικονόμησης ενέργειας», δήλωσε ο Βαν ντε πλας.
«Οι καταστροφικές κλιματικές και περιβαλλοντικές επιπτώσεις της κατανάλωσης και της εξόρυξης άνθρακα είναι γνωστές», δήλωσε, προσθέτοντας ότι «είναι επίσης από καιρό σαφές ότι ο άνθρακας βρίσκεται σε διαρθρωτική παρακμή και δεν θα έπρεπε να χρειαστεί η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία για να συνειδητοποιήσουμε ότι το ορυκτό αέριο δεν αποτελεί λύση».
«Αν οι κυβερνήσεις είχαν αρχίσει νωρίτερα να επενδύουν σε μεγάλο βαθμό σε καθαρές ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και μέτρα αποδοτικότητας, δεν θα έτρεχαν τώρα να προμηθευτούν ακριβό ορυκτό αέριο από όλη την υδρόγειο ή να εισάγουν αιματηρό άνθρακα από ορυχεία όπου γνωρίζουμε ότι οι εργαζόμενοι υπόκεινται σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων», σημείωσε.
Ο Βαν ντεν πλας συνεχίζοντας είπε ότι «σήμερα, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι σαφώς το μόνο βραχυπρόθεσμο μέτρο που θα έκανε την Ευρώπη πιο ανεξάρτητη και θα απέφευγε να βλάψει το κλίμα ακόμη περισσότερο από ό,τι σήμερα», προσθέτοντας ότι «οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι ο μόνος τρόπος για να γίνουμε πιο ανεξάρτητοι και να καταπολεμήσουμε επίσης την κλιματική αλλαγή».
Για τον Μακάροφ, ο μεγάλος κίνδυνος είναι ότι τα μέτρα που παρουσιάζονται ως βραχυπρόθεσμα θα μπορούσαν να παραμείνουν μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, σημειώνοντας ότι «αυτό δεν πρέπει να συμβεί. Δεν θα πρέπει να επιτρέψουμε τη λειτουργία μονάδων ηλεκτροπαραγωγής με άνθρακα μετά το 2023 ή το 2024».
«Θα πρέπει οπωσδήποτε να καταργήσουμε τον άνθρακα στην Ευρώπη μέχρι το 2030. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να έχουμε φθηνή ενέργεια και να περιορίσουμε την εξάρτηση από μεγάλες υπερδυνάμεις όπως η Ρωσία» κατέληξε ο Μακάροφ.
Σύμφωνα με την Μπράουν, αυτό είναι ένα μάθημα για τις χώρες εκτός ΕΕ, ιδίως καθώς η ενεργειακή κρίση και το κόστος του φυσικού αερίου επηρεάζουν αρνητικά την ικανότητά τους να εξασφαλίζουν προμήθειες.
«Θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων και η ταχύτερη ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, ιδίως της αιολικής και της ηλιακής ενέργειας, είναι η λύση», πρόσθεσε η Μπράουν.
