Την ώρα που ο πληθωρισμός στη χώρα, η αύξηση δηλαδή του γενικού επιπέδου τιμών, συνεχίζει να καλπάζει με ποσοστά κοντά ή πάνω από 10% τα αντανακλαστικά της Πολιτείας είναι συγχρόνως ανεπαρκή και καθυστερημένα. Η πρωτοβουλία του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων να διαμορφώσει ένα «καλάθι του νοικοκυριού» αποτελούμενο από 31 κατηγορίες 50 βασικών προϊόντων ευρείας κατανάλωσης στα οποία οι αυξήσεις θα είναι μηδενικές ή πολύ μικρές, δεν ανταποκρίνεται σε καμία περίπτωση στην αγανάκτηση που έχει προκαλέσει το κύμα ακρίβειας.

Ενώ ήδη οι τιμές των προϊόντων έχουν διπλασιαστεί στα ράφια των σουπερμάρκετ, η Κυβέρνηση, σε μία επίφαση διαβούλευσης, συζητώντας με ένα φιλικό στις πολιτικές της μείγμα «εκπροσωπήσεων της αγοράς», παρουσιάζει την ιδέα του καλαθιού του νοικοκυριού (και όχι της νοικοκυράς) λίγο πολύ ως το αντίδοτο στην ακρίβεια.

Τι είναι όμως αυτό το αντίδοτο; Είναι κάποιας μορφής διατίμηση σε κάποια προϊόντα, η επιβολή δηλαδή ανώτατης τιμής πώλησης; Αποτελεί εφαλτήριο εντατικότερων ελέγχων κυρίως ως προς πρακτικές καρτέλ τιμών για συγκεκριμένα προϊόντα; Προβλέπει ειδική φορολογική αντιμετώπιση για να διατηρήσει τις τιμές «χαμηλά» σε μία σειρά από προϊόντα;

Τίποτα από αυτά. Στην πραγματικότητα το περίφημο «καλάθι του νοικοκυριού» δεν είναι παρά ένα ad hoc παρατηρητήριο, στο οποίο θα καταγράφονται οι διακυμάνσεις στις τιμές σε μία σειρά από προϊόντα. Γύρω από αυτό το καλάθι οι μεγάλοι παίχτες του λιανεμπορίου, οι αλυσίδες σουπερμάρκετ δεσμεύονται ηθικά (και μόνο), μέσω μιας συμφωνίας κυρίων να μην κερδοσκοπούν χωρίς όριο.

Κι ο οικογενειάρχης ή ο εστιάτορας θα ψάχνει κάθε εβδομάδα την αντίστοιχη λίστα της προηγούμενης εβδομάδας για να συγκρίνει τις τιμές στα ζυμαρικά ή στο ψωμί! Και όλη αυτή η «έρευνα αγοράς» θα γίνεται σαν να μην εκτινάσσονται οι λογαριασμοί ενέργειας, οι τιμές των καυσίμων και τα ενοίκια στα ύψη; Σαν να μην συρρικνώνεται το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών-καταναλωτών;

Κι ας μην ξεχνάμε ότι ανάλογα παρατηρητήρια έχουν εφαρμοστεί και σε άλλα προϊόντα και αγορές, με στόχο την δυνατότητα επιλογής των καταναλωτών: από πετρελαιοειδή μέχρι λαϊκές αγορές. Ποτέ δεν απέδωσαν. Γιατί να αποδώσουν τώρα;

Πέρα από την υπερβολή που προκαλεί ο επικοινωνιακός οίστρος της Κυβέρνησης γύρω από το «καλάθι του νοικοκυριού», αυτή η παρέμβαση μοιάζει περισσότερο με πλασέμπο, παρά με αντίδοτο. Το βιώνει ο κάθε Έλληνας και κάθε Ελληνίδα όταν επισκέπτεται τα σουπερμάρκετ.

Υπενθυμίζουμε ότι ο Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον Οκτώβριο του 2022 σε 9,8%, ενώ τον Σεπτέμβριο αυξήθηκε σε ετήσια βάση κατά 12%! Μάλιστα η τελευταία αύξηση του Οκτωβρίου έρχεται να προστεθεί στα απανωτά πληθωριστικά ρεκόρ των προηγούμενων μηνών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι με βάση τα επίσημα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον Σεπτέμβριο, σημειώθηκε «έκρηξη» της τάξης του 332% στο φυσικό αέριο, ενώ ακολούθησε το πετρέλαιο θέρμανσης με 65,1% και το ρεύμα με 30%, σε ό,τι αφορά την ενέργεια.

Επιπρόσθετα υπήρξαν ανατιμήσεις της τάξης του 23,3% στα γαλακτοκομικά, 18,4% το ψωμί και τα δημητριακά, στα κρέατα κατά 17,6% και τα έλαια κατά 17% και κατά 14,3% ο καφές, το κακάο και το τσάι. Επίσης σημειώθηκε άνοδος κατά 58,7% στα αεροπορικά εισιτήρια.
Χωρίς αμφιβολία το «σημαντικότερο από τα σημαντικά προβλήματα» στις ανατιμήσεις εντοπίζεται στις αυξήσεις του ηλεκτρικού ρεύματος που προκαλούν αλλεπάλληλα κύματα ανατιμήσεων σε όλο το εύρος της οικονομίας. Επομένως, για να αντιμετωπιστεί η ακρίβεια πρέπει να τιθασευτούν οι τιμές που επιβάλει το ολιγοπώλιο της ενέργειας. Όσο η κυβέρνηση αφήνει ανεξέλεγκτους τους παρόχους ενέργειας, όπως συμβαίνει εδώ και τουλάχιστον ένα χρόνο, η ακρίβεια και ο πληθωρισμός θα καλπάζουν.

Το «καλάθι της νοικοκυριού» είναι μάχη εντυπώσεων που θέλει να προβάλει ότι η κυβέρνηση δε στέκεται αμήχανη και παρεμβαίνει στην αγορά. Δεν θα έχει όμως κανένα αποτέλεσμα γιατί ακόμη κι αν δεν γίνουν αυξήσεις σε εκείνα τα προϊόντα που θα τελούν υπό επιτήρηση, θα γίνουν μεγαλύτερες αυξήσεις σε συμπληρωματικά ή υποκατάστατα προϊόντα. Προϊόντα για τα οποία δεν αξιολογείται η προστιθέμενη αξία τους για την ελληνική παραγωγή και οικονομία.

Σε κάθε περίπτωση το μέτρο δεν προβλέπει απαγόρευση αυξήσεων, αλλά παρακολούθηση των τιμών, μετατοπίζοντας παράλληλα την αγοραστική κίνηση προς τις μεγάλες αλυσίδες σουπερμάρκετ, που ελέγχουν το 85% του τζίρου της λιανικής, εις βάρος των μικρών καταστημάτων, παντοπωλείων, οπωροπωλείων, κρεοπωλείων αρτοποιείων.

Ήδη 205 αρτοποιεία έκλεισαν και οι κυβερνητικές πρωτοβουλίες οδηγούν τους καταναλωτές στα σουπερμάρκετ για να πάρουν όχι ψωμί, αλλά κατεψυγμένη ζύμη ή αντίστοιχα προκρίνονται τα τυποποιημένα προϊόντα κρέατος από τα σουπερμάρκετ αντί για τα κρεοπωλεία της γειτονιάς.

Πρόκειται για το τέλειο έγκλημα: οι ανατιμήσεις και η συρρίκνωση του διαθέσιμου εισοδήματος κατακρημνίζουν το κύκλο εργασιών των επιχειρήσεων, αλλά και αυτός ακόμη ο περιορισμένος κύκλος εργασιών μετακινείται στις μεγαλύτερες επιχειρήσεις.
Αλλά είπαμε … όποιος δεν προσαρμόζεται, πεθαίνει!

(Ο Γιώργος Καββαθάς είναι πρόεδρος της ΓΣΕΒΕΕ)