«Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων...» Ο πρόεδρος Ερντογάν ήθελε το 2023 με τη συμπλήρωση εκατό χρόνων από τη δημιουργία της σύγχρονης Τουρκίας (1923) να αποτελέσει την αφετηρία για το «νέο Τουρκικό αιώνα». Με στόχο, όπως εξήγγειλε, να καταστεί η Τουρκία «μια από τις δέκα πλέον προηγμένες χώρες του πλανήτη με αναπτυγμένη οικονομία, γεωπολιτική επιρροή, δημοκρατία, σεβασμό των ατομικών δικαιωμάτων, κ.λπ». Αλλά «μια εβδομάδα είναι μακρύς χρόνος στην πολιτική».

Ήλθε ο καταστροφικός σεισμός και έριξε όλους του σχεδιασμούς, βραχυχρόνιους ή μακροχρόνιους, στην αβεβαιότητα (περιλαμβανομένης και της διεξαγωγής των εκλογών). Οι προοπτικές τώρα για την Τουρκία είναι μάλλον απρόβλεπτες . Ίσως ο νέος αιώνας να σφραγισθεί από τη μεγάλη καταστροφή και όπως συνέβη στο παρελθόν σε ανάλογες φυσικές καταστροφές σε πολλές χώρες να αποτελέσει τομή/στροφή για την πορεία και της Τουρκίας. Μια άλλη Τουρκία με επανακαθορισμό βασικών συντεταγμένων. Τίποτα δεν παραμείνει το ίδιο όπως πριν το σεισμό. Σε κάθε περίπτωση η Ελλάδα θα ήθελε μια αναπτυγμένη δημοκρατική Τουρκία δίπλα της που σέβεται το κράτος δικαίου και το διεθνές δίκαιο. Σήμερα η Τουρκία (α) από πλευράς μεγέθους οικονομίας είναι ανάμεσα στις είκοσι (20) μεγαλύτερες οικονομίες (19η συγκεκριμένα, αν και τα δεδομένα κυμαίνονται) και γι αυτό συμμετέχει στο G-20 ενώ η Ελλάδα βρίσκεται περίπου στην 55η θέση, (β) από πλευράς μεγέθους πληθυσμού βρίσκεται στην 18η θέση παγκοσμίως, η μεγαλύτερη πληθυσμιακά Ευρωπαϊκή χώρα ΝΑΤΟ (84,6 εκ.) ενώ η Ελλάδα στην 88η θέση (10,6 εκ. Σχέση 1:8 περίπου ενώ το1923 η σχέση ήταν 1:2) και (γ) από πλευράς μεγέθους στρατιωτικού προσωπικού στην 10η θέση παγκοσμίως και η Ελλάδα στην 36η θέση.

Αλλά αυτά είναι στοιχεία ποσοτικής, αριθμητικής απεικόνισης Γιατί ο σεισμός έδειξε και τα στοιχεία ποιοτικής ανάπτυξης επιβεβαιώνουν την εικόνα μιας άλλης, σαθρής Τουρκίας σε όρους οικονομίας, υποδομών και βεβαίως δημοκρατίας. Στο δείκτη του ΟΗΕ για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη (Human Development Index 2021/2022) η Τουρκία καταλαμβάνει την 48η θέση ενώ η Ελλάδα την 33η – η χώρα μας δηλαδή, παρά την οικονομική κρίση με την οποία δοκιμάστηκε, ανήκει στις 35 περισσότερο αναπτυγμένες χώρες του πλανήτη σύμφωνα με το συνθετικό αυτό δείκτη του ΟΗΕ. Και από πλευράς βέβαια δημοκρατίας, σύμφωνα με το έγκυρο Freedom House, με άριστα το 100 (πλήρης δημοκρατία) η Ελλάδα καταλαμβάνει τη 87η θέση και η Τουρκία τη θλιβερή 32η που σημαίνει ότι ταξινομείται ως «υβριδικό» και όχι δημοκρατικό καθεστώς. Τα δεδομένα αυτά δείχνουν και πρός ποιά κατεύθυνση θα πρέπει να κινηθεί η αναπτυξιακή πορεία της Τουρκίας εάν και όταν ξεπεράσει το μείζον τραύμα της καταστροφής.

Μια τραυματισμένηΤουρκία με ένα ανελεύθερο αυταρχικό καθεστώς αντιπροσωπεύει μακροχρόνια τη χειρότερη δυνατή εξίσωση για την Ελλάδα για όλους τους προφανείς λόγους πολύ περισσότερο εάν τα εκκρεμή προβλήματα μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν άλυτα στην ατζέντα. Ακόμη δε χειρότερα εάν η Τουρκία επιλέξει να τοποθετηθεί ολοκληρωτικά εκτός Δυτικού στρατοπέδου. Επομένως η Ελλάδα έχει συμφέρον να βοηθήσει, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, την Τουρκία να ξεπεράσει τα τραύματά της, και να ακολουθήσει μία αναπτυξιακή πορεία που θα την μεταμορφώνουν σε Ευρωπαϊκή «χώρα δημοκρατίας και δικαίου» με την γνώση ότι μια τέτοια χώρα σπανίως καταφεύγει σε επιθετικές ενέργειες. Ουτοπικό; Ίσως αλλά η Ελλάδα έχει ένα ισχυρό μηχανισμό για να συμβάλλει προς την κατεύθυνση αυτή- την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Επομένως ο νέος Τουρκικός αιώνας θα μπορούσε να νοηματοδοτηθεί με νέο περιεχόμενο μετά τον ολέθριο σεισμό.

(Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος του ΥΠΕΞ και μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα Νέα»)