Πριν τριάντα χρόνια περίπου, μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι ιδέες περί «ελεύθερης αγοράς» και των μαγικών ικανοτήτων της, αποκτούσαν σχεδόν καταθλιπτική κυριαρχία. Το αφήγημα έλεγε ότι η αγορά απαλλαγμένη από «ρυθμίσεις» (κατ’ ουσία, οι δυνάμεις του κεφαλαίου απαλλαγμένες από την κοινωνία), προωθώντας τον ελεύθερο ανταγωνισμό και ανοίγοντας το δρόμο στην καινοτομία παντού, θα έφερνε την ευημερία και τη φιλελεύθερη δημοκρατία παντού στον κόσμο. Ήταν «το τέλος της Ιστορίας» (1989). Σήμερα, τριάντα χρόνια μετά: Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται στη χειρότερη 5ετία των τελευταίων τριάντα ετών, ίσως μάλιστα χαθεί μια ολόκληρη 10ετία -είπαν προχτές δύο παγκόσμιοι οργανισμοί υπεράνω υποψίας, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα.

Η παγκόσμια οικονομία εισέρχεται σε μια 5ετία που φαντάζει η χειρότερη που έχει δει η ανθρωπότητα εδώ και περίπου τριάντα χρόνια, από τα 1990s -προβλέπει η διευθύντρια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, Κρ. Γκεοργκίεβα. Κι αν δεν υπάρξουν αλλαγές στην ουσία των πολιτικών που ασκούνται και στις προτεραιότητες (κάτι που με τα σημερινά δεδομένα θα ισοδυναμούσε ίσως με κάποιο θαύμα..), γίνεται ορατό το ενδεχόμενο ο κόσμος όλος (και όχι μόνο κάποια τμήματά του, όπως έχει συμβεί σε προηγούμενες εποχές..) να χάσει μια ολόκληρη 10ετία -εκτιμά ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ντ. Μάλπας. Με λιγότερες επενδύσεις, μικρότερη απασχόληση, λιγότερο εμπόριο.

Εμείς, στην Ελλάδα μάθαμε τι σημαίνει μια χαμένη 10ετία -αν και η μνήμη μας είναι κάπως βραχεία. Αλλά τι σημαίνει να χαθεί μια 10ετία για τον κόσμο όλο; Σύμφωνα με την νωπή μελέτη της Παγκόσμιας Τράπεζας, «Falling Long-Term Growth Prospects» σημαίνει μεταξύ άλλων ότι: (α) Ο στόχος περιορισμού της φτώχειας στο 3% του παγκόσμιου πληθυσμού μέχρι το 2030 δεν θα πιαστεί -πρακτικά έχει ήδη καταστεί ανέφικτος. (β) Η αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης κινδυνεύει να καταστεί, επίσης, ανέφικτη. (γ) Οι μειώσεις του ρυθμού αύξησης της απασχόλησης και του εισοδήματος μισθωτής εργασίας θα τροφοδοτήσουν κοινωνικές εντάσεις/συγκρούσεις. Και (δ) κρίσεις χρέους θα δοκιμάσουν τις φτωχότερες χώρες του κόσμου -αλλά και τους δανειστές τους.

Αύριο, λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον Λευκό Οίκο, σε βαρύ κλίμα αρχίζει η εαρινή σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Παγκόσμιας Τράπεζας, μια εβδομάδα συζητήσεων για την παγκόσμια οικονομία. Τη σύνοδο θα ανοίξει μια συζήτηση της διευθύντριας του ΔΝΤ Κρ. Γκεοργκίεβα και του απερχόμενου προέδρου της ΠΤ, Ντέιβιντ Μάλπας. Η πρώτη, δεν κρύβει τις ανησυχίες της μήπως επεκταθεί η χρηματοπιστωτική αστάθεια -πέραν των γνωστών τραπεζών στις ΗΠΑ και την Ελβετία. Ο δεύτερος επίμονα αναδεικνύει τον κίνδυνο ενός φαινομένου που ήρθε από τα παλιά, τη 10ετία του 1970, αλλ’ ίσως με νέες διαστάσεις, βάθος και μακροπρόθεσμες συνέπειες: Τον στασιμοπληθωρισμό.

Το σκηνικό είναι βαρύ: Ο πόλεμος στην Ουκρανία και οι συνέπειές του σε οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό επίπεδο -η ενίσχυση του αυταρχισμού στην καρδιά της Ευρώπης. Ο γεωπολιτικός κατακερματισμός σε μπλοκ μεγάλων δυνάμεων με σφαίρες επιρροής, που εμποδίζει το διεθνή συντονισμό. Ένας επίμονος πληθωρισμός -εν πολλοίς πληθωρισμός κερδών. Η πιο αυστηρή νομισματική πολιτική που έχει ασκηθεί διεθνώς εδώ και μια 40ετία, που επιχειρεί να σκοτώσει τον πληθωρισμό αλλά ρισκάρει να σύρει στην ύφεση οικονομίες και κρύβει απειλές για τη σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος στις ανεπτυγμένες χώρες και για την αδιατάρακτη διαχείριση του χρέους από τις φτωχότερες.

Η παγκόσμια οικονομία φαίνεται να εισέρχεται συγχρονισμένα σε μια πολύ δύσκολη περίοδο, που αρχίζει με ένα σχετικά δύσκολο 2023: Κάτω από 3% η μεγέθυνση της παγκόσμιας οικονομίας, μείωση των ρυθμών μεγέθυνσης σε 9 στις 10 χώρες του ανεπτυγμένου καπιταλισμού, ασθενική μεγέθυνση 0,4% στις ΗΠΑ και 1% στους 27 -έναντι 3,5% πέρυσι.

Δεν θα έβλαπτε να τα θυμόμαστε αυτά, σε κάποιο, ίσως, διάλειμμα της, κατά τα λοιπά, όμορφης προεκλογικής μας παραζάλης.

(Ο Κώστας Καλλίτσης είναι δημοσιογράφος- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την «Καθημερινή» της Κυριακής)