Την επιβολή νέου φόρου διοξειδίου του άνθρακα σε αυτοκίνητα και ακίνητα από το 2027 ωήφισε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, γεγονός που αναμένεται να φέρει σημαντικές επιβαρύνσεις στην Ελλάδα.
Όπως είναι γνωστό ο στόλος των αυτοκινήτων είναι γηρασμένος στην Ελλάδα, ενώ τα ακίνητα χρησιμοποιούν κατά κύριο λόγο πετρέλαιο για θέρμανση.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο με 413 ψήφους υπέρ και 167 κατά ψήφισε την επέκταση του φόρου διοξειδίου του άνθρακα στην πετρελαιοκίνηση αλλά και στην θέρμανση των κτηρίων. Ο νέος φόρος θα ενεργοποιηθεί από το 2027 εκτός και αν οι τιμές –ειδικά του πετρελαίου- είναι τόσο υψηλές που θα δικαιολογούν την χρονική μετάθεση του μέτρου για το 2028.
To Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ενέκρινε τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν με τις χώρες της ΕΕ στα τέλη του 2022 για πολλά βασικά νομοσχέδια που αποτελούν μέρος του πακέτου «Fit for 55 in 2030». Αυτό είναι το σχέδιο της ΕΕ να μειώσει τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου (GHG) κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα.
Βασική αλλαγή συνιστά η μεταρρύθμιση του λεγόμενου «συστήματος εμπορίας εκπομπών αερίων ρύπων» (ETS) η οποία και εγκρίθηκε με 413 ψήφους υπέρ και 167 κατά όπως προαναφέρθηκε. Οι εκπομπές στο συγκεκριμένο σύστημα, θα πρέπει να μειωθούν κατά 62% μέχρι το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 2005. Για να συμβεί αυτό, «καταργούνται σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα σε εταιρείες από το 2026 έως το 2034 και δημιουργείται ένα ξεχωριστό νέο ETS II για καύσιμα για οδικές μεταφορές και κτίρια που θα θέσει τιμή στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από αυτούς τους τομείς το 2027 (ή το 2028 εάν οι τιμές της ενέργειας είναι εξαιρετικά υψηλές)» όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην σχετική ανακοίνωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Πρακτικά λοιπόν η απόφαση θα φέρει τα πάνω κάτω και στις τιμές των προϊόντων που μέχρι τώρα εξαιρούνταν των δικαιωμάτων ρύπων αλλά τώρα θα αρχίσουν να επιβαρύνονται και φυσικά στις τιμές των καυσίμων αλλά και του πετρελαίου θέρμανσης. Το πώς ακριβώς θα εφαρμοστεί θα φανεί το επόμενο χρονικό διάστημα καθώς προφανώς θα υπάρξει μακρά περίοδος προετοιμασίας και προσαρμογής.
Το Κοινοβούλιο ψήφισε επίσης να συμπεριληφθούν, για πρώτη φορά, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τον ναυτιλιακό τομέα στο ETS (500 ψήφοι κατά 131 και 11 αποχές) και συμφώνησε στην αναθεώρηση του ETS για τις αερομεταφορές (463 ψήφοι κατά 117 και 64 αποχές). Αυτό θα καταργήσει σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα στον τομέα των αερομεταφορών έως το 2026 και θα προωθήσει τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.
Το ευρωπαϊκό κοινοβούλιο ψήφισε επίσης τη συμφωνία με τα κράτη μέλη για τη σύσταση ενός Ταμείου της ΕΕ για το Κοινωνικό Κλίμα (SCF) το 2026 για να διασφαλιστεί ότι η κλιματική μετάβαση θα είναι δίκαιη και κοινωνικά περιεκτική. Το Ταμείο εγκρίθηκε με 521 ψήφους υπέρ, 75 κατά και 43 αποχές. Τα ευάλωτα νοικοκυριά, οι πολύ μικρές επιχειρήσεις και οι χρήστες των μεταφορών που πλήττονται ιδιαίτερα από την ενεργειακή φτώχεια και τις μεταφορές θα επωφεληθούν από αυτό το Ταμείο. Όταν ολοκληρωθεί η λειτουργία του, το SCF θα χρηματοδοτηθεί από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων ETS II ύψους έως και 65 δισεκατομμυρίων ευρώ –δηλαδή από τους πόρους που θα συγκεντρωθούν από τη φορολόγηση των πετρελαιοκίνητων, των καυστήρων πετρελαίου κλπ- με επιπλέον 25% να καλύπτεται από εθνικούς πόρους (συνολικού ύψους 86,7 δισεκατομμυρίων ευρώ).
«Fit for 55»: νέα νομοθεσία για να επιτευχθούν οι κλιματικοί στόχοι για το 2030
Μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών (με την ένταξη των αεροπορικών και θαλάσσιων μεταφορών) και του μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, και νέο Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα
Την Τρίτη το Κοινοβούλιο ενέκρινε τις συμφωνίες που επιτεύχθηκαν στα τέλη του 2022 μεταξύ των διαπραγματευτών του και των εκπροσώπων των χωρών ΕΕ όσον αφορά σειρά σημαντικών νομοθετικών πράξεων στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων για την προσαρμογή στον στόχο του 55% για το 2030. Η δέσμη αυτή, γνωστή και ως «Fit for 55», είναι το σχέδιο με το οποίο η ΕΕ σκοπεύει να μειώσει τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, όπως προβλέπεται στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για το κλίμα.
Μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας εκπομπών
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ενέκρινε τη μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ETS) με 413 ψήφους υπέρ, 167 κατά και 57 αποχές. Οι νέοι κανόνες περιλαμβάνουν υψηλότερους στόχους για το ETS, καθώς οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στους τομείς που καλύπτει θα πρέπει να μειωθούν κατά 62% έως το 2030 σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2005. Επιπλέον, από το 2026 έως το 2034 θα καταργηθούν σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα εκπομπών για τις εταιρείες, ενώ θα δημιουργηθεί ένα ξεχωριστό, καινούριο ETS ΙΙ για τα καύσιμα που χρησιμοποιούνται στις οδικές μεταφορές και τα κτίρια. Το νέο σύστημα θα ορίσει συγκεκριμένες τιμές για τις εκπομπές από τους εν λόγω τομείς το 2027, που μπορεί να τεθούν σε ισχύ από το 2028, αν το ενεργειακό κόστος είναι εξαιρετικά υψηλό.
Το Κοινοβούλιο ψήφισε επίσης να συμπεριληφθούν στο ETS, για πρώτη φορά, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από τη ναυτιλία (με 500 ψήφους υπέρ, 131 κατά και 11 αποχές), ενώ έδωσε επίσης «πράσινο φως» για την αναθεώρηση του ETS για τις αερομεταφορές (με 463 ψήφους υπέρ, 117 κατά και 64 αποχές). Η αναθεώρηση αυτή θα καταργήσει σταδιακά τα δωρεάν δικαιώματα εκπομπών στον τομέα των αερομεταφορών έως το 2026 και θα προωθήσει τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.
Νέος μηχανισμός για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα
Με 487 ψήφους υπέρ, 81 κατά και 75 αποχές, το Κοινοβούλιο ενέκρινε επίσης τον νέο μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα της ΕΕ (CBAM). Ο μηχανισμός αυτός παρέχει κίνητρα σε τρίτες χώρες να θέσουν υψηλότερους στόχους για το κλίμα, ενώ διασφαλίζει ότι οι προσπάθειες που καταβάλλονται στην ΕΕ, αλλά και παγκοσμίως, δεν θα υπονομεύονται από τη μετεγκατάσταση της παραγωγής από την ΕΕ σε χώρες με λιγότερο αυστηρούς κανόνες.
Ο CBAM καλύπτει τον σίδηρο, τον χάλυβα, το τσιμέντο, το αλουμίνιο, τα λιπάσματα, την ηλεκτρική ενέργεια, το υδρογόνο και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τις έμμεσες εκπομπές. Όσοι εισάγουν τέτοια αγαθά θα πρέπει να πληρώνουν τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή άνθρακα που καταβλήθηκε στη χώρα παραγωγής και στην τιμή που θα καταβαλλόταν στο ETS, αν το αγαθό είχε παραχθεί στην ΕΕ.
Ο CBAM θα αρχίσει να εφαρμόζεται σταδιακά από το 2026 έως το 2034, παράλληλα με τη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων στο σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ.
Ένα Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα κατά της ενεργειακής φτώχειας
Οι ευρωβουλευτές ενέκριναν με 521 ψήφους υπέρ, 75 κατά και 43 αποχές τη συμφωνία με τα κράτη μέλη για τη σύσταση ενός Κοινωνικού Ταμείου της ΕΕ για το Κλίμα (SCF) το 2026, που θα έχει ως στόχο να διασφαλιστεί ότι η κλιματική μετάβαση θα υλοποιηθεί με τρόπο δίκαιο και χωρίς κοινωνικούς αποκλεισμούς. Το νέο Ταμείο θα στηρίξει τα ευάλωτα νοικοκυριά, τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους χρήστες μεταφορών που πλήττονται ιδιαίτερα από την ενεργειακή φτώχεια και την οικονομική αδυναμία στις μεταφορές. Όταν τεθεί σε πλήρη λειτουργία, το SCF θα χρηματοδοτείται από τον πλειστηριασμό δικαιωμάτων του ETS II με μέγιστο ποσό 65 δισ. ευρώ, ενώ επιπλέον 25% θα καλύπτεται από εθνικούς πόρους:η συνολική αξία της χρηματοδότησης εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 86,7 δισ. ευρώ.
