Εννέα χώρες – ΗΠΑ, Ρωσία, Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Κίνα, Ινδία, Πακιστάν, Ισραήλ και Βόρεια Κορέα, έχουν 13.400 πυρηνικές κεφαλές από τις οποίες 3.720 βρίσκονται σε επιχειρησιακά όπλα και μέσα. Από αυτές οι 1.800 είναι σε υψηλή επιχειρησιακή ετοιμότητα. Το 90% των πυρηνικών όπλων ανήκουν στις δυο μεγάλες υπερδυνάμεις. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία έχουν αρχίσει εκτεταμένο πρόγραμμα εκσυγχρονισμού των πυρηνικών κεφαλών, των πυραύλων, των αεροπορικών και ναυτικών μέσων, που τις μεταφέρουν.

Που βρίσκονται τα πυρηνικά;

Οι ΗΠΑ έχουν 5.800 πυρηνικές κεφαλές εκ των οποίων 1.750 είναι αναπτυγμένες και οι λοιπές αποθηκευμένες. Από αυτές που έχουν αναπτυχθεί για πιθανή χρήση οι 1.300 είναι σε στρατηγικούς πυραύλους, οι 300 σε βάσεις βομβαρδιστικών και οι 150 είναι για τακτική χρήση εκτός των ΗΠΑ σε αεροσκάφη αμερικανικά ή του ΝΑΤΟ.

Η Ρωσία έχει 6.375 πυρηνικές κεφαλές εκ των οποίων 1.570 είναι αναπτυγμένες. Από αυτές που έχουν αναπτυχθεί οι 1.370 είναι για στρατηγική χρήση και οι 200 σε βομβαρδιστικά. Από τις λοιπές οι 1.875 είναι σε συστήματα μικρού βεληνεκούς, πλοία, υποβρύχια και αντιαεροπορικά συστήματα.

Το Ηνωμένο Βασίλειο έχει 215 πυρηνικές κεφαλές εκ των οποίων οι 120 είναι αναπτυγμένες σε υποβρύχια και η Γαλλία 290 κεφαλές εκ των οποίων οι 280 είναι αναπτυγμένες σε αεροσκάφη και υποβρύχια.

Τι ισχύ έχουν οι πυρηνικές κεφαλές;

Σαν μέτρο σύγκρισης θα πάρουμε τις δυο βόμβες που έπεσαν στη Χιροσίμα και στο Ναγκασάκι το 1945. Η πρώτη είχε ισχύ 15 ΚΤ (το αντίστοιχο σε 15.000 τόνους συμβατικών εκρηκτικών ΤΝΤ) και η δεύτερη 20 ΚΤ (το αντίστοιχο σε 20.000 τόνους συμβατικών εκρηκτικών ΤΝΤ). Η μέτρηση της καταστρεπτικής τους ικανότητας είναι ενδεικτική γιατί υπάρχει και η ραδιενεργός μόλυνση που διαρκεί χρόνια. Τα θύματα των δυο βομβών την πρώτη μέρα της προσβολής αλλά και τις επόμενες έφτασαν τους 120.000 ανθρώπους. Ένα ατομικό/πυρηνικό όπλο καταστρέφει πρώτα με το θερμικό κύμα, μετά με το ωστικό κύμα και τέλος με το ραδιενεργό κύμα.

Τα σύγχρονα πυρηνικά όπλα διαφέρουν στην ισχύ τους ανάλογα με το μέσο μεταφοράς και την τακτική ή στρατηγική χρήση τους.

Ένα αμερικανικό στρατηγικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος Β-52 μπορεί να μεταφέρει 20 βόμβες ισχύος από 5-150 ΚΤ η κάθε μία. Ένας διηπειρωτικός πύραυλος MinutmanII3 κεφαλές των 300 ΚΤ. Ένα F-16 3 κεφαλές των 50 ΚΤ. Ένας ρωσικός διηπειρωτικός πύραυλος SS-19 μεταφέρει 6 κεφαλές των 400 ΚΤ. Ένα ρωσικό υποβρύχιο 4 κεφαλές των 100 ΚΤ. Ένα γαλλικό αεροσκάφος Rafaleμεταφέρει μια κεφαλή των 100 ΚΤ.

Με απλά λόγια μια βόμβα με πυρηνική κεφαλή από αεροσκάφος μπορεί να προκαλέσει πέντε Χιροσίμες. Ένας διηπειρωτικός πύραυλος μπορεί να προκαλέσει 20 Χιροσίμες Χ 6 κεφαλές=120 Χιροσίμες, περίπου.

Τα δόγματα χρήσης πυρηνικών

Όλες οι χώρες που διαθέτουν πυρηνικά όπλα τα έχουν για να μην απειληθεί η κυριαρχία τους από άλλες χώρες. Δηλαδή, είναι το ύστατο μέσον. Το δόγμα του ‘’πρώτου πλήγματος’’ μάλλον είναι αποτρεπτικής χρήσης και κανείς δεν το πιστεύει. Όλοι ξέρουν ότι αν γίνει αρχή με μικρά πυρηνικά όπλα μπορεί να βγει το τζίνι από το μπουκάλι και σε λίγα λεπτά να καταστραφεί ο πλανήτης. Οι επιστήμονες λένε ότι δεν μπορεί να διαχωριστεί η τακτική χρήση από την στρατηγική. Το μικρό κακό θα φέρει το μεγάλο. Θα γίνει άμεσα κλιμάκωση με απροσδιόριστα αποτελέσματα. Μέχρι τώρα ένας διηπειρωτικός πύραυλος χρειαζόταν περίπου 20’ για να πάει από την Μόσχα στην Ουάσιγκτον και αντίστροφα. Τώρα αναπτύσσονται υπερηχητικά όπλα από τις μεγάλες δυνάμεις με δυνατότητες ελιγμού ώστε να παραπλανούν την αντίπαλη αντιπυραυλική άμυνα. Οχρόνος πτήσης καλύπτεται σε 5-10 λεπτά. Η αντίδραση γίνεται αδύνατη. Και φυσικά είναι τα αεροσκάφη και τα υποβρύχια που μπορούν να πλησιάσουν σε μικρή απόσταση την αντίπαλη χώρα και να μειώσουν σημαντικά τον χρόνο αντίδρασης.

Ακόμη σε περίοδο έντασης υπάρχει πιθανότητα εκτόξευσης από λάθος. Η μια εκτόξευση θα φέρει την άλλη και πριν κτυπήσουν τα ‘’κόκκινα’’ τηλέφωνα η καταστροφή μεγάλων αστικών κέντρων θα είναι αναπόφευκτη. Το περιβάλλον θα καταστραφεί και η ζωή των ανθρώπων μαζί.

Είναι πιθανή η χρήση πυρηνικών στην Ουκρανία;

Δεν είναι πιθανή η χρήση τακτικών πυρηνικών δίπλα σε φίλια εδάφη και πληθυσμούς. Οι απειλές είναι για διπλωματική πίεση. Ακόμη και αν χαθεί κάποιο μέρος των προσαρτημένων εδαφών από την Ρωσία η χρήση για παράδειγμα τακτικού πυρηνικού στο Κίεβο ή στο Λβίβ(κοντά στα Πολωνικά σύνορα) πέραν των άμεσων καταστροφών θα έστελνε το ραδιενεργό νέφος σε γειτονικές χώρες και αυτό θα ενεργοποιούσε αντίστοιχες αντιδράσεις των χωρών του ΝΑΤΟ.

Η ανθρωπότητα υποχρεωμένη να αναζητήσει άλλους δρόμους

Ο δρόμος της αντιπαράθεσης των μεγάλων δυνάμεων είναι αδιέξοδος και επικίνδυνος.

Τα κέρδη δεν είναι ο μόνος σκοπός της ανθρωπότητας.

Η αντιπαλότητα λίγων μηνών έχει στερήσει την Ευρώπη από την θέρμανση και έχει αυξήσει τις τιμές στα τρόφιμα και στα καύσιμα. Οι κυβερνήσεις νιώθουν ασταθείς.

Ο πιο ηλίθιος τρόπος για την καταστροφή της ανθρωπότητας είναι η αυτοκτονία με τη χρήση πυρηνικών.

Η υλοποίηση των συμφωνιών για μείωση των πυρηνικών και όχι ο εκσυγχρονισμός τους είναι άμεση ανάγκη.

Η διεθνής συνεργασία σε ήρεμο περιβάλλον μαζί με την δίκαιη κατανομή των κερδών και την διασφάλιση των βασικών αγαθών για όλους είναι ο ασφαλέστερος δρόμος για το μέλλον της ανθρωπότητας.

Τα στοιχεία είναι από το σουηδικό Ινστιτούτο SIPRI (sipri.org) και το FederationofAmericanScientists (fas.org).

(Ο Ν. Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)