Ο Γκορμπατσόφ όταν μετά τον θάνατο του Τσερνιένκο την άνοιξη του 1985 εξελέγη Γενικός Γραμματέας του ΚΚΣΕ ήταν μια αναμενόμενη διαδοχή. Όταν μετά τον θάνατο του Μπρέζνιεφ στο τέλος του 1982, ο Αντρόποφ επί μακρόν επικεφαλής των Υπηρεσιών Ασφαλείας ( ΚGB) εξελέγη ηγέτης της χώρας παρά την κλονισμένη υγεία του, ο Γκορμπατσόφ πρόβαλλε ως ο διάδοχος του.

Τόσο στην ΕΣΣΔ όσο και στην Ανατολική Ευρώπη, υπήρχε μια νομενκλατούρα επαγγελματικών στελεχών που ασκούσε μια απόλυτη και ανεξέλεγκτη εξουσία και δεν ήθελε να ακούσει τίποτε που θα περιόριζε την απόλυτη εξουσία τους. Όταν οι μεταρρυθμίσεις και τα ανοίγματα του Γκορμπατσόφ επιταχύνθηκαν δραματικά στις αρχές του 1987 η κυβερνώσα νομενκλατούρα αντέδρασε, και η σύγκρουση Γέλτσιν-Λιγκατσώφ στην ηγεσία του κόμματος διέρρευσε πρώτη φορά στη δημοσιότητα.

Η σήψη του Σοβιετικού Συστήματος είχε φθάσει σε τέτοιο βαθμό που το παραμικρό άνοιγμα οδηγούσε σε μη ελέγξιμες εξελίξεις. Έτσι μέσα σε τρείς μήνες στα τέλη του 1989 κατέρρευσαν συνολικά τα καθεστώτα του υπαρκτού σοσιαλισμού στην Ανατολική Ευρώπη που ήταν ένας από τους πιο σοβαρούς ανασχετικούς παράγοντες της μεταρρυθμιστικής πολιτικής Γκορμπατσόφ.

Έτσι η σταδιακή αποσύνθεση του σοβιετικού μοντέλου που ήταν ανεπίδεκτο μεταρρύθμισης είχε ως συνέπεια την κατάρρευση της διαίρεσης της Ευρώπης που αποφάσισαν οι Τρείς Μεγάλοι στην Γιάλτα με άμεση συνέπεια την πτώση του Τείχους και την ενοποίηση της Γερμανίας.

Τότε η επιτυχία της μεταρρυθμιστικής πολιτικής Γκορμπατσόφ πρόβαλλε ως προϋπόθεση περιφρούρησης της διεθνούς σταθερότητας.

Η κομματική νομενκλατούρα άφησε τα λάβαρα του Μαρξισμού-Λενινισμού και στην μεγάλη πλειοψηφία της τάχθηκε υπέρ της διάλυσης του συστήματος και της εδώ και τώρα μετάβασης στην Οικονομία της Αγοράς.

Στα τέλη του 1990 ο Γκορμπατσόφ βρισκόταν στο κενό με την μεταρρύθμιση της ΕΣΣΔ να προβάλλει αδύνατη, και με μόνη ουσιαστική στήριξη τον διεθνή παράγοντα που ανησυχούσε για μια ανεξέλεγκτη αποσταθεροποίηση.

Αν μη τι άλλο το σύστημα κατέρρευσε χωρίς αιματοχυσία με τα γεγονότα που ακολούθησαν να μας επιτρέπουν να δούμε ότι η πλειοψηφία των περιφερειακών συγκρούσεων στα 30 χρόνια που ακολούθησαν είναι εκκρεμότητες που προέκυψαν από την ασύνταχτη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Αν μη τι άλλο ο Γκορμπατσόφ στην περίοδο 1985-91 υπήρξε συνεπής στην προσπάθεια μεταρρύθμισης ενός συστήματος που απεδείχθη τελικά αδύνατη.

(Ο Γιώργος Καπόπουλος είναι δημοσιογράφος και διεθνολόγος- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από το K-Report)